Leszczyna jest jednym z najstarszych drzew owocowych uprawianych przez człowieka. Znaleziska archeologiczne pokazują, że w okresach między lodowcowych porastała wielkie obszary kuli ziemskiej, a jej owoce były powszechnie wykorzystywane w pożywieniu. Do tego były łatwe w przechowywaniu i transporcie, więc ludy pierwotne rozpowszechniły jej uprawę w trakcie swoich wędrówek. Leszczyna była traktowana jako roślina magiczna w wielu kulturach. Czcili ją między innymi Rzymianie, Celtowie i Słowianie.
Pierwsze ślady występowania leszczyny w środkowej i północnej Europie pochodzą z późnego paleolitu. Znaleziono je też na terenach starożytnej Grecji i Rzymu, między innymi w trakcie badań archeologicznych Pompei i innych rzymskich miast na terenie Europy. Wiadomo, że wielkie plantacje orzecha laskowego znajdowały się w miejscowości Abelia, czyli późniejszym Avelinno w Kampanii. Naukowa nazwa leszczyny Corylus avellana pochodzi właśnie od tej miejscowości. W późniejszym okresie leszczyna dotarła aż do Azji Mniejszej.
Leszczyna w Polsce
Leszczyna przywędrowała do nas po zlodowaceniu północnopolskim, czyli około 10000lat przed nasza erą. Okres zlodowacenia leszczyna wraz z innymi drzewami i krzewami przetrwała w ostojach oddalonych od czoła lądolodu, w południowo-wschodnim pasmie Karpat, na południowym Podolu oraz we Wschodniej Europie między Dniestrem a Prutem. Po ustąpieniu lodowca, który cofnął się w kierunku Półwyspu Skandynawskiego, warunki na terenie dzisiejszej Polski zaczęły być sprzyjające dla rozwoju drzew i krzewów. W tym czasie dotarły do nas drzewa takie jak brzoza, sosna, modrzew, limba, a po nich drzewa i krzewy ciepłolubne, w tym właśnie leszczyna.
Religijne i magiczne znaczenie leszczyny
Jako roślina magiczna leszczyna cieszyła się wielkim uznaniem Celtów i innych plemion zamieszkujących Irlandię, Anglię oraz tereny Europy Zachodniej. Według Celtów woda była brama do Drugiego Świata, a krzewy leszczyny często rosły przy źródłach czy studniach. Orzechy laskowe były składane bogom na ofiarę – wrzucano je do jeziora czy studni. Leszczyna należała też do Siedmiu Przywódczych Drzew chronionych przez Prawo Breton w Irlandii. Za jej ścięcie należało oddać krowę, a czasem karano je nawet śmiercią. Różdżkarze, którzy poszukiwali wody często stosowali leszczynowe różdżki. Były one też wykorzystywane do poszukiwania skarbów, żył złota czy zwłok ludzkich. W piętnastowiecznej Anglii uważano, że posiadanie leszczynowej różdżki może zapewnić niewidzialność. Zaś dwie gałązki tego krzewu związane czerwona nitką i tworzące równoramienny krzyż miały zapewnić przychylności losu. Aby uzyskać gałązkę leszczyny do celów magicznych najlepiej było udać się po nią po zachodzie słońca w dzień święta Samhain, zwane nocą pękającego orzecha, czyli w wigilię Wszystkich Świętych. Również w ten dzień w dawnej Anglii orzechy laskowe były wykorzystywane do wróżb miłosnych. Należało przypisać imię ukochanej lub ukochanego wybranemu orzechowi, który wraz z innymi umieszczano w ogniu. Jeśli wybrany orzech wyskoczył z płomieni było to znakiem nieudanej miłości, jeśli spalił się oznaczało to płomienne uczucie. W Irlandii spożywanie orzechów laskowych miało też umożliwiać nabycie wszelkich umiejętności zarówno w zakresie nauki jak i sztuki.
W starożytności obsypaną orzechami gałąź leszczyny uważano za symbol obfitości. Wtykaną ja w drzwi domu jako dobrą wróżbę, na następny rok. Pierwotna nazwa tego krzewu - sylwestris nawiązuje do starożytnego boga lasu Sylwanusa.
Również Słowianie, otaczali leszczynę kultem. Uważali ją za drzewo opiekuńcze, obdarzone szczególną mocą zażegnywania chorób. Jej kwitnące gałązki wplatano w drzwi domostw i gospodarstw. Miało to ochronić je przed wiedźmami, złymi duchami, żmijami, robactwem i chorobami. Z leszczyny tworzono płotu wokół domów, tarcze i elementy zbroi. Gałązki leszczynowe były też nieodzownym elementem stosów pogrzebowy, chroniły dusze zmarłych przed czarami. Z tych samych powodów orzechy laskowe wkładano do trumny. Według ludowej tradycji leszczyna może wstrzymać pożar, ochronić dom od ognia, a spożycie orzechów dodaje sił i zdrowia.
Również w Biblii wymieniona została leszczyna. Gdy Maryja uciekała z dzieciątkiem Jezus przed żołnierzami Heroda, schroniła się właśnie pod gałęziami leszczyny. W czasach średniowiecza rózgę leszczynową nazywano laską poselska Jakuba lub rózga Arona. Aron według Biblii był starszym bratem Mojżesza który według ówczesnych legend, właśnie przy pomocy laski leszczynowej wywołał siedem plag egipskich. W 1463 roku Papież Pius II chwalił leszczyny rosnące w Rzymie, jako inspirujące poetów.
Autor: Redakacja Bakalie.com
