Historia i występowanie
Uprawa orzeszków ziemnych rozpoczęła się w Południowej Ameryce. Rozprzestrzeniona przez Europejskich odkrywców, stopniowo zaczęła pokazywać się również w Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Obecnie, największymi producentami orzeszków ziemnych są Chiny, Indie i Stany Zjednoczone.
Produkcja orzechów ziemnych w Stanach Zjednoczonych zaczęła rosnąć w okresie wczesnego roku 1900. Prawdopodobnie, za wzrostem popularności orzeszków stało pojawienie się masła orzechowego, słodyczy na jego bazie, innych produktów z fistaszkami, potrzeby wykorzystywania olejów pochodzenia roślinnego (szczególnie w czasie I Wojny Światowej) oraz badań doktora Washingtona Carvera.
Carver przez wielu uważany jest za ojca przemysłu orzeszków ziemnych. Swoje badania rozpoczął w roku 1903. Zasugerował rolnikom, że powinni zamienić uprawę bawełny na świetnie dochodową uprawę fistaszków. Dodatkowo wspomniał, że tak jak w przypadku upraw bawełny, azot jest wyczerpywany z gleby, tak uprawiając orzechy ziemne, ich właściwości sprawiają, że azot jest ponownie przywracany, poprawiając stan gleby.
Przez całe stulecia, aż do dnia dzisiejszego orzeszki ziemne były chętnie wykorzystywane do przyrządzania kulinarnych smakołyków od kuchni Chińskiej, przez Afrykańską, aż do Europejskiej. Wykorzystywane do sosów, gulaszy, owsianki. Gotowane, smażone, prażone, w każdej formie dostarczające nie tylko cudownych doznań smakowych, ale także cennych wartości odżywczych.
Na całym świecie, miliardy orzeszków ziemnych są uprawiane i zjadane. Największymi producentami fistaszków są niewątpliwie Stany Zjednoczone, Indie i Chiny, ale również część Afryki. W Stanach Zjednoczonych, orzeszki ziemne i masło orzechowe są tak popularne i lubiane, że stanowią 3/4 konsumpcji wszystkich, dostępnych na rynku orzechów.
Dodatkowym atutem fistaszków jest ich łatwa dostępność. Przez lata, zyskały tak dużą popularność na świecie, nabycie ich nawet w niewielkim, rodzinnym sklepie przestało stanowić jakikolwiek problem.
Uprawa
Orzechy arachidowe to owoce rośliny o nazwie orzecha podziemna. Pochodzi ona z Ameryki Południowej, prawdopodobnie z Brazylii, a obecnie jest uprawiana w krajach tropikalnych i subtropikalnych takich jak Indie, Chiny, Nigeria, Malawi, Sudan, Senegal, RPA oraz w Stanach Zjednoczonych.
Orzacha ziemna osiąga zwykle 50 – 70 cm. Jej liście są pierzastozłożone i mają po cztery blaszki. Kwiaty są motylkowe, żółte w kolorze. Owocem są strąki pokryte bruzdowaną, włóknistą okrywą, z których każdy zawiera od 1 do 4 nasion czyli orzeszków ziemnych. Orzacha dojrzewa bardzo szybko, bo w 120 – 160 dni. Jej kwiaty rozwijają się nad ziemią, a po ich zwiędnięciu szypułki wydłużają się i kierują do dołu, wpychając w ziemię strąk. W strąku tym, pod ziemią, na głębokości 5 – 8 cm rozwijają się nasiona. Zatem orzechów ziemnych się nie zbiera, ale się je wykopuje.
Produkty z orzechów ziemnych
Fistaszki są stosowane przede wszystkim w kuchni. Są powszechnie spożywane jako przekąski, występują też w mieszankach z innymi orzechami i nasionami. Często można je kupić prażone lub solone. Są doceniane w kuchniach wielu narodów. Są ważnym składnikiem indonezyjskiego sosu orzechowego, zachodnioafrykańskich zup, chińskich makaronów, peruwiańskiego gulaszu i wielu innych potraw z całego świata. Można z nich tez przygotować ostry sos i pastę fistaszkową dodając pieprzu, chili, czosnku, soli, nasion gorczycy i liści kolendry. Z orzeszków ziemnych produkuje się też masło orzechowe. Zostało ono wynalezione przez lekarza z Saint Louis, który propagował je jako zdrowe pożywienie dla osób starszych. Masło orzechowe produkuje się z mielonych orzeszków, które zostały wcześniej uprażone, zwykle z dodatkiem oleju. Kupując masło orzechowe powinniśmy się upewnić czy nie zostało utwardzone szkodliwymi tłuszczami trans. Zdrowe masło z fistaszków jest niemalże płynne.
Z orzechów arachidowych wytwarza się też olej, który dorównuje wartością oliwie z oliwek. Jest on używany do wyrobu margaryn, mydeł, past, świec i leków. Z odtłuszczonej mączki z nasion produkowany jest chleb dla osób chorych na cukrzycę. Z wytłoków czyli makuch zawierających do 9% tłuszczu produkuje się chałwę arachidową. Z orzechów arachidowych wytwarza się też pewnego rodzaju namiastkę kakao i kawy. W krajach gdzie orzechy ziemne są uprawiane je się je tez na świeżo jak u nas groch czy fasolę.
Wytłoki z nasion oraz naziemne części rośliny stosowane są jako pasza dla zwierząt. A same fistaszki są lubiane przez ptaki np. dzwońce, sikorki, wróble, dzięcioły i szczygły. Nie są natomiast, tak jak się powszechnie sądzi ulubionym przysmakiem słoni.
Orzecha podziemna jest również wykorzystywana do produkcji okładzin ściennych, opału do kominków, żwirku dla kotów, papieru, środków do polerowania metali, wybielaczy, gumy, kosmetyków, atramentu, farb i środków wybuchowych.
Jak kupować i przechowywać fistaszki?
Kupując orzeszki ziemne powinniśmy szczególnie zwrócić uwagę na ich datę ważności. Przeterminowane orzechy mogą być zjełczałe. Dlatego najlepiej kupować je paczkowane, a nie na wagę. Inną zaleta orzeszków paczkowanych jest to, że opakowanie chroni je przed czynnikami zewnętrznymi i zapobiega ich utlenianiu się.
Nie wolno spożywać fistaszków, które mają pleśniowy, zatęchły lub dziwny smak i zapach. Mogą być one zaatakowane przez pleśń, która jest silnie toksyczna i może spowodować poważne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a nawet uszkodzić wątrobę.
Niełuskane fistaszki można długo przechowywać. W niskiej temperaturze, czyli w lodówce przetrwają przez 9 miesięcy. Zaś zamrożone, zapakowane w hermetyczne opakowanie można przechowywać praktycznie w nieskończoność. Orzechy arachidowe łuskane można przechowywać w lodówce przez ok. 3 miesięcy. Blanszowane i niewolone orzechy również można zamrozić na dowolnie długi czas.
Masło z orzechów ziemnych, masło orzechowe ( nazywane także pastą fistaszkową) jest wytwarzane poprzez mielenie prażonych orzechów ziemnych z dodatkiem lub bez dodatku oleju. Masło orzechowe jest bogate w proteiny dzięki czemu stało się bardzo ważnym elementem diety na przykład wegetarian.
Kupując masło orzechowe w sklepie warto zwrócić uwagę na jego skład. Wybierajmy jedynie masła, o niskiej zawartości dodanego oleju, lub jeśli to możliwe przygotowujmy takie masło samodzielnie w domu. Wbrew pozorom, taki proces nie jest ani trudny ani kosztowny. Wymaga jedynie posiadania silnego miksera i chwili cierpliwości.
Tak przygotowane masło będzie nie tylko smaczniejszą, ale i zdecydowanie zdrowszą alternatywą dla jego sklepowego odpowiednik
Masło orzechowe jest doskonałym źródłem potasu, fosforu i magnezu. Zawiera także znaczną ilość wapnia i sodu. Masło orzechowe w swoim składzie posiada wiele żelaza, cynku, manganianu i selenu.
W maśle orzechowym odnajdziemy wysoki poziom niacyny i znaczną ilość witamin z grupy B, w tym witaminy B3 oraz witaminy E. Zawiera także wysoką zawartość witaminy K, tiaminy, kwasu pantotenowego oraz ryboflawinę.
Masło orzechowe jest produktem wysokokalorycznym. Całkowita wartość kaloryczna 100 gramów masła orzechowego to 589 kalorii. Jest doskonałym źródłem protein, kwasu foliowego, błonnika oraz argininy.
Wpływ masła orzechowego na zdrowie odzwierciedla się w silnym działaniu wspomagającym pracę układu sercowo-naczyniowego, w obniżaniu poziomu złego cholesterolu, obniżaniu poziomu cukru we krwi, w profilaktyce nowotworowej oraz w przypadku występowania kamieni żółciowych.
Autor: Redakcja Bakalie.com
