Kujawy to kraina historyczna i jednocześnie region etnograficzny. Leżą w dorzeczu środkowej Wisły i Noteci oraz we wschodniej części Pojezierza Wielkopolskiego. Do kształtowania się tradycji kulinarnych Kujaw przyczyniły się urodzajne ziemie oraz wpływy kuchni sąsiadujących regionów. Kujawy słyną z potraw z drobiu, głównie gęsi i kaczek, zup i kompotów z bakalii — suszonych śliwek, jabłek i gruszek oraz miodów i pierników.
Historia i legenda
Pierwszą stolicą Kujaw była Kruszwica, położona nad jeziorem Gopło. Etnograficzne granice określa zasięg gwary i stroju kujawskiego oraz samookreślenie ludności. Pierwotnie tereny te zamieszkiwali Polanie.
Według legendy ostatnim władcą Polan był zły Popiel, który zginął zjedzony przez myszy. W mieście wznosi się słynna Mysia Wieża, która jednak nie jest tą, w której zginął Popiel, gdyż powstała dopiero w XIV w. Następcą Popiela został ponoć ubogi Piast Kołodziej, którego uznaje się za praojca dynastii Piastów.
Tradycje kulinarne na Kujawach
Charakter kujawskiej kuchni wynika z położenia geograficznego. Spotkać tu można wpływy z Wielkopolski i Mazowsza, połączone własną tradycją w wyjątkowe i niepowtarzalne smaki.
Urodzajne ziemie obficie rodzą zboża, warzywa i owoce. Produkty, które są typowe dla kujawskiej kuchni to kasze, mąka, ziemniaki, fasola, groch oraz owoce. Uzupełniają je drób, głównie gęsi i kaczki, jajka, oraz miody, a także słodkowodne ryby.
Najpopularniejsze tradycyjne potrawy kujawskie
Na całych Kujawach przygotowuje się tradycyjne dania według podobnych przepisów.
Jedną z najbardziej znanych zup jest czernina z golcami. Ma charakterystyczny słodko-kwaśny smak, a powstaje z krwi gęsiej lub kaczej oraz suszonych owoców i ziół. Podaje się ją z kluskami ziemniaczanymi.
Kujawski biały barszcz swój kwaśny smak zawdzięcza nie tylko żytniemu zakwasowi, ale także dodatkowi soku z kiszonej kapusty.
Zacierka kraszona, zupa z kluseczek gotowanych z ziemniakami i okraszonych smażoną cebulą to przykład prostej ludowej kuchni.
Krupnik kujawski wyróżnia się dodatkiem leśnych grzybów,a żurek aromatem wywaru z gotowanej szynki i białej kiełbasy.
Powszechna na Kujawach jest także kwaskowa i aromatyczna, wzbogacona cynamonem i śmietanką zupa z rabarbaru.
Ciekawymi potrawami są gołąbki po kujawsku, przyrządzane na kwaśno w sosie żurkowym, ryba po toruńsku w warzywnym sosie z ciemnym piwem, korzennymi przyprawami, piernikiem i miodem oraz słodko-kwaśne śledzie z duszonymi jabłkami i sosem pomidorowym.
Do prostych potraw zaliczają się klapacze — kujawskie placki ziemniaczane i kładzione kluski z surowych ziemniaków, zagęszczonych żytnią mąką.
Wśród wypieków prym wiodą pierniki oraz różne ciasta drożdżowe. Trudno wyobrazić sobie bardziej kujawski deser niż toruński piernik.
Bogactwo jego smaku i aromatu powstaje według receptury, mającej ponad siedemset lat. Odmianą piernika jest brukowiec, przełożony powidłami z widocznymi na wierzchu kulkami z ciasta piernikowego.
Grzybowniczki to bułeczki drożdżowe z farszem z grzybów leśnych. Mace borowiackie z kapustą i grzybami wytwarzane są z resztek ciasta chlebowego, a rogaliki barcińskie podobne są do wielkopolskich rogali marcińskich. Piecze się je z maślanego ciasta wypełnionego migdałowym nadzieniem. Wśród kujawskich deserów znajduje się także piegowaty krem makowy.
Przy szczególnych okazjach na stołach pojawiają się specjalne potrawy. Na Boże Narodzenie przygotowuje się miodowe pierniki i nalewki, a w Wigilię podawane są między innymi smażony karp w zalewie octowej, kluski z makiem i zupa z suszonych śliwek. Tej zupy nie jada się w żaden inny dzień roku.
Na Wielkanoc nie może zabraknąć szynki z kością, która najpierw jest pieczona na rożnie, a następnie zaparzana. Wielkanocne słodkości to kujawiok, czyli żółta, miękka i pulchna drożdżowa babka przyrządzona z dużą ilością jajek. Kujawiok posypany jest cukrem pudrem lub polany białym lukrem. Babce towarzyszy mazurek orzechowy — jedno z najpopularniejszych ciast goszczących na stołach w trakcie Wielkanocy.
Z kolei na weselach do dziś podawany jest rosół z baraniny z gotowaną fasolą i grzybowniczki.
Festiwale regionalnych przysmaków
Zwiedzając Kujawy w sierpniu, warto zatrzymać się w Grucznie, gdzie odbywa się „Festiwal Smaku”, jedna z największych w Polsce prezentacja lokalnych potraw i wyrobów. Można tam skosztować i kupić miejscowe miody, dżemy, powidła, sery, wędliny, pieczywo, nalewki i inne tradycyjne przysmaki.
We wrześniu w Strzelcach Dolnych obchodzone jest „Święto Śliwki”, na którym, na oczach zwiedzających, powstają w miedzianych kotłach powidła i konfitury ze śliwek.
Również we wrześniu w miejscowości Przysiek odbywa się „Festiwal Gęsiny”, na którym przyrządza się dania, zarówno według tradycyjnych receptur, jak i współczesnych przepisów.
Podróżując po Polsce, warto wstąpić na Kujawy, zatrzymać się w gospodarstwie agroturystycznym, gdzie nie tylko wypoczniemy, ale również będziemy mieli okazję poznać tradycyjne smaki tego regionu.
Autor: Redakacja Bakalie.com
