Szczypta soli
Pierwotne, koczownicze plemiona, nie potrzebowały soli, gdyż wystarczający był sód zawarty w surowym mięsie. Natomiast ludy osiadłe, jadły mięso ugotowane lub upieczone i bez soli nie mogły się obejść. W czasach prehistorycznych odkryte złoża solne stawały się bardzo ważnymi, wręcz kultowymi miejscami.
Sól traktowano nie tylko jako przyprawę, ale też jako środek o właściwościach leczniczych i stosowano na ukąszenia węży i skorpionów, choroby skórne, podagrę, siniaki, dodawano do maści leczących stany zapalne jamy ustnej i do płukania gardła podczas anginy.
Na terenach obecnej Polski początkowo największe znaczenie miała sól morska, stosunkowo najłatwiej dostępna, choć ze względu na słabe zasolenie Bałtyku warzenie jej było bardzo drogie. Najstarsze ślady eksploatacji złóż solnych pochodzą z okolic Bochni z ok. 3500 roku p.n.e. Tam też powstały pierwsze warzelnie, które z czasem zaczęto nazywać żupami.
Przełom w pozyskiwaniu soli na ziemiach polskich nastąpił w roku 1249, kiedy to rozpoczęto wydobycie soli kopalnej. W Bochni i Wieliczce powstały, budzące zachwyt cudzoziemców, pierwsze polskie kopalnie soli.Przez wieki sól była towarem strategicznym o wysokiej wartości. Solą płacono niektóre kary i podatek zwany slonne. Wiele klasztorów otrzymywało daniny z soli. Do dziś funkcjonuje powiedzenie „coś słono kosztowało".
Właściwości zdrowotne soli
Stosunek soli do wody jest ważny dla metabolizmu naszego organizmu. Sód ułatwia wysyłanie sygnałów do naszych nerwów i mięśni oraz pomaga utrzymać płynną zawartość wewnątrz i na zewnątrz komórek.
Sól stanowi ważny składnik diety, gdyż:
- Zapobiega niedoborowi jodu niezbędnego do produkcji hormonu tarczycy;
- Utrzymuje odpowiedni poziom nawodnienia i równowagę elektrolitów;
- Zapobiega groźnym spadkom ciśnienia krwi;
- Ogranicza niebezpieczeństwo zachorowania na cukrzycę typu 2;
- Przeciwdziała hiponatremii chorobie, szczególnie niebezpiecznej dla mózgu, wynikającej z niedoboru sodu w płynach na zewnątrz komórek.
- Leczy udar cieplny powodujący utratę równowagi elektrolitowej.
- Wspomaga terapię przy mukowiscydozie, gdyż przy tej chorobie organizm traci więcej soli niż normalnie;
- Leczy stany zapalne jamy ustnej i gardła;
- Łagodzi skurcze mięśni.
Dbaj o zdrowie i nie przesalaj
To, że sól jest niezastąpiona w naszej diecie, nie oznacza, że możemy bezkarnie spożywać ją w nieograniczonej ilości. Wystarczająca dawka to 1 g, a maksymalna 6 g (jedna łyżeczka od herbaty) dziennie. W tak małych ilościach sól nie jest szkodliwa.
Jeśli jednak przez lata nadużywamy soli, o co w tradycyjnej, polskiej kuchni bardzo łatwo, to musimy mieć świadomość, że skracamy sobie życie.
Stałe przyjmowanie nadmiernych ilości soli powoduje zatrzymywanie wody w organizmie. Prowadzi to do obrzęków, ociężałości, a u kobiet do nasilenia objawów napięcia przedmiesiączkowego. Usiłując pozbyć się nadmiaru sodu, nerki usuwają jednocześnie wapń i potas. Obniżenie poziomu wapnia prowadzi do osłabienia kości, a potasu do zaburzeń neurologicznych i zakłócenia rytmu pracy serca.
Jednocześnie sól powoduje wzrost ciśnienia krwi, które obciąża serce i nerki. Wzrasta ryzyko zawału i udaru. Sól wpisuje się doskonale w słynną maksymę Paracelsusa: Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę.
Dowiedz się więcej o spożywaniu soli - Sól sprzymierzeńcem czy zabójcą?
Uważajmy zatem przy soleniu oraz zwracajmy szczególną uwagę na zawartość soli w przetworzonych produktach. Pamiętajmy, że bardzo dużo chlorku sodu i równie niebezpiecznego glutaminianu sodu zawierają gotowe produkty:
- mieszanki przyprawowe,
- kostki rosołowe,
- zupki i dania błyskawiczne,
- pasztety,
- wędliny,
- konserwy,
- pieczywo.
Substancje te można spotkać nawet w ciastkach, lodach i napojach.
Rodzaje soli
Niezależnie od rodzaju i pochodzenia każda sól zawiera przede wszystkim chlorek sodu. Sole, które mamy do wyboru to najczęściej:
- Kamienna - naturalna, zawiera wapń oraz magnez;
- Warzona - najgorsza, przetworzona sól kamienna, jest niemal wyłącznie czystym chlorkiem sodu;
- Morska - bardzo wartościowa, zawiera naturalny jod i wiele minerałów;
- Himalajska - uznawana za najczystszą i najzdrowszą. Zawiera aż 84 naturalne minerały;
- Hawajska - naturalna, morska (różowa, czerwona i czarna).
Warto też zwrócić uwagę na polską sól Kłodawską, która nie zawiera antyzbrylacza, nie jest czyszczona ani uzdatniana czy wzbogacana, co czyni ją równie wartościową, jak Himalajska.Niestety ceny lepszych, zawierających dużo minerałów, soli są kilkukrotnie wyższe niż warzonej. Mimo tego namawiamy do stosowania tych bardziej wartościowych i zawsze w ograniczonej ilości.
Autro:Redakcja Bakalie.com
