W poprzedniej części w dużym skrócie omówiliśmy znaczenie antyoksydantów w walce z wolnymi rodnikami. Dziś przedstawimy rolę antyutleniaczy w zwalczaniu chorób. Niszczące działanie wolnych rodników polega na uszkadzaniu struktur białkowych i wewnętrznej powierzchni błony komórkowej. W efekcie komórka obumiera, a utrata zdrowych komórek przyspiesza proces starzenia organizmu.
Inny mechanizm działania wolnych rodników polega na ich reakcjach z DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) jądra komórkowego. Uszkodzenie DNA prowadzi do mutacji genów, a to z kolei uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie i rozmnażanie się komórek. Jest to jedna z przyczyn powstawania guzów nowotworowych.
Zapobieganie chorobom układu krążenia
Dowiedziono, że w profilaktyce miażdżycy tętnic zasadniczą rolę odgrywa glutation (GSH), który jest głównym przeciwutleniaczem komórkowym, uzupełniającym działanie innych przeciwutleniaczy. Niestety, zmniejszanie się zasobów GSH powoduje wzrost miażdżycy w starzejącym się organizmie. Można temu zapobiec wprowadzając do diety produkty bogate we flawonoidy. Są one obdarzone właściwością przywracania sprężystości włókien łącznotkankowych w ścianach naczyń. Chronią tkankowe zasoby witaminy C, wzmacniają włókna kolagenowe i chronią cienkie ścianki kapilar przed atakami ze strony wolnych rodników. Bioflawonoidy chronią także błonę komórkową krwinek czerwonych przed uszkodzeniem i utratą sprężystości, niezbędnej do przeciskania się przez wąskie kapilary.
Przypomnijmy, że flawonoidy znajdują się głównie w zewnętrznych warstwach tkanek roślin – w skórkach owoców, liściach i nasionach. Niektóre z nich odpowiadają za barwę roślin np. żółtą w owocach cytrusowych, czy granatową w owocach jagodowych. Flawonoidy znajdziemy zatem w produktach o intensywnej barwie: porzeczkach, aronii, winogronach, czerwonej papryce, grapefruitach, pomidorach, brokułach, sałacie, roślinach strączkowych, zielonej herbacie, czerwonym winie, a także w czekoladzie, kakao, oliwie z oliwek, rozmarynie, miłorzębie dwuklapkowym, kaszy gryczanej i in. Wystarczą zatem dwa – trzy posiłki, czy tylko przekąski, dziennie aby dostarczyć organizmowi niezbędną ilość flawonoidów zwalczających wolne rodniki.
Reasumując: w profilaktyce chorób sercowo naczyniowych musimy przestrzegać dwóch zasad: ograniczenie cholesterolu i tłuszczów nasyconych w codziennej diecie oraz systematyczne podwyższanie ogólnoustrojowych zasobów przeciwutleniaczy.
Nowotwory, zmora dzisiejszych czasów
Obok chorób sercowo naczyniowych, rak jest drugą przyczyną śmierci mieszkańców krajów wysoko uprzemysłowionych. Przyczyny chorób nowotworowych są liczne i złożone. Właściwie do dziś nie wiadomo dlaczego niektóre komórki wymykają się spod kontroli i powodują rozrost nowotworów. Pewne jest natomiast, że momentem wyjściowym tego procesu jest mutacja kodu genetycznego (DNA) komórki. A ten z kolei uszkadzają wolne rodniki obecne w jądrze komórkowym.
Inna hipoteza zakłada, że do rozwoju nowotworu dochodzi w następstwie osłabienia układu immunologicznego. Na to osłabienie ma z kolei wpływ niewłaściwe odżywianie i skażenie środowiska, a przede wszystkim dym papierosowy. Jakby nie było w obu przypadkach u podłoża choroby leży zachwiana równowaga między szkodliwymi wolnymi rodnikami, a przeciwutleniaczami. Dlatego niezwykle ważne jest regularne dostarczanie organizmowi przeciwutleniaczy, wzmacniających układ immunologiczny i wspomagających go na wszystkich frontach aktywności.
Ciekawostka: badania potwierdziły, że koktajl złożony z GSH, beta-karotenu oraz witamin E i C ma w odniesieniu do raka wyraźne działanie profilaktyczne.
Inne choroby
Antyoksydanty a HIV
Z innych, ważniejszych chorób do powstania których przyczyniły się wolne rodniki i niedobór antyoksydantów, wymienić należy AIDS, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona, padaczkę, chorobę wrzodową przewodu pokarmowego, przewlekłą niewydolność nerek, posocznicę, astmę oskrzelową czy nawet dyskopatię i bóle pleców.
Badania wykazały, że zakażenie wirusem HIV idzie w parze z niedoborem glutationu (GSH) w limfocytach i monocytach krwi. To prawdopodobnie ma związek ze stresem oksydacyjnym. Przypomnijmy, że stres oksydacyjny to kumulacja – z różnych przyczyn – wolnych rodników. Jego zasadniczą cechą jest zaburzenie równowagi między ilością wyprodukowanych wolnych rodników, a ilością przeciwutleniaczy (antyoksydantów), czyli związków, które mają je neutralizować.
W przypadku chorych na AIDS stres oksydacyjny prawdopodobnie jest odpowiedzialny za rozwój choroby i towarzyszący jej często zespół wyniszczenia. Stąd propozycja niektórych badaczy, aby do procesu leczenia nosicieli wirusa HIV włączyć przeciwutleniacze, które zapobiegną stresowi oksydacyjnemu i spowolnią tym samym rozwój choroby.
Wpływ na inne choroby
W świetle najnowszych badań dowiedziono, że w rozwoju choroby Alzheimera objawiającej się zaburzeniami pamięci, mogą uczestniczyć również wolne rodniki, atakujące błony komórkowe neuronów cholinergicznych. Zatem przeciwutleniacze lub ich suplementy (np. Ginko Biloba, wit. E) wraz z innymi działaniami mogą zapobiec powstawaniu tej choroby.
Natomiast choroba Parkinsona, oszczędzająca intelekt i psychikę, polega na zmianach degeneracyjnych pewnych komórek mózgu i związanym z nimi niedoborem dopaminy, powodując drżenie zamiarowe, ograniczenie zakresu ruchów, zaburzenia równowagi, a w zaawansowanych stadiach – również mowy i oddychania. U dotkniętych tą chorobą stwierdza się podwyższoną aktywność wolnych rodników i niedobór przeciwutleniaczy.
Podobnie jest w przypadku padaczki. U przyjmujących leki przeciwpadaczkowe wzrasta poziom wolnych rodników, w tym zwłaszcza nadtlenków lipidowych. Wskazane jest podawanie Wit. E.
Podobnie jest w przypadku padaczki. U przyjmujących leki przeciwpadaczkowe wzrasta poziom wolnych rodników, w tym zwłaszcza nadtlenków lipidowych. Wskazane jest podawanie Wit. E.
Przyjmowanie Witaminy E może także częściowo chronić rdzeń kręgowy i odchodzące od niego nerwy przed szkodliwymi następstwami urazów mechanicznych. Urazy te przyczyniają się do przemieszczania tzw. dysku w różnych odcinkach kręgosłupa, powodując ucisk na rozgałęzienia nerwów, a to w konsekwencji powoduje bóle kręgosłupa.
Brytyjski gastroenterolog przed 27 laty dowiódł, że przeciwutleniacze z rodziny proantocyjanidyn zapobiegają nadmiernej produkcji histaminy (ma silne działanie wrzodotwórcze) i zmniejszają nawet o 82 % ryzyko zaostrzenia choroby wrzodowej pod wpływem stresu.
Chorzy zmuszeni do regularnych dializ z powodu przewlekłej niewydolności nerek są narażeni na zwiększenie liczby wolnych rodników. Bezwzględnie powinni uzupełniać zasoby antyoksydantów, co złagodzi niektóre objawy choroby i poprawi ogólny komfort życia.
Posocznica (sepsa) to choroba w której bakterie z ogniska zapalnego dostają się do krwioobiegu. Może to świadczyć o osłabieniu układu immunologicznego. Witamina E, jako silny przeciwutleniacz, ułatwia pokonanie choroby, m.in. przez wzmacnianie błon komórkowych.
Badania medyczne potwierdziły, że osoby chore na astmę mają obniżony, często znacznie, poziom witaminy C, która jest głównym przeciwutleniaczem błony śluzowej dróg oddechowych. Napadom astmy zapobiegają także inne przeciwutleniacze – flawonoidy, karotenoidy, witamina E, selen i glutation. Mają one zdolność hamowania produkcji leukotrienów, mediatorów biochemicznych zaangażowanych w mechanizm bronchospazmu, nawet tysiąckrotnie silniej niż histamina.
W zapobieganiu napadom astmy korzystne są również zielona herbata, miłorząb dwuklapkowy, ekstrakt z kory sosnowej oraz pestek winogron. Natomiast witamina E i karotenoidy wzmacniają błonę śluzową dróg oddechowych.
Jak z powyższego wynika ważnym elementem zapobiegania chorobom, jest właściwa dieta oparta o naturalne, jak najmniej przetwarzane składniki, bogata w warzywa i owoce, które dostarczają nam niezbędnych antyutleniaczy.
Autor: Redakcja Bakalie.com
Autor: Redakcja Bakalie.com
