Tarczyca jest gruczołem zbudowanym z dwóch płatów. Odpowiada za wytwarzanie trijodotyroniny –T3, oraz tyroksyny-T4, które wpływają bezpośrednio na metabolizm organizmu, gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz termo-genezę (ciepłota ciała). Jej regulacja odbywa się na poziomie podwzgórza oraz przysadki mózgowej- wytwarza ona hormon zwany TSH wzmagający produkcję T3 oraz T4. Niedoczynność tarczycy występuje w sytuacji, gdy organizm wytwarza zbyt małe ilości hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. U kobiet występuje aż 5 razy częściej niż u mężczyzn.
Co powoduje niedoczynność?
Może ona być spowodowana uszkodzeniem samego gruczołu tarczycy. Nosi wtedy nazwę niedoczynności pierwotnej. Jej przyczynami mogą być:
- choroba Hashimoto - autoimmunologiczne zapalenie tarczycy,
- poporodowe zapalenie tarczycy,
- napromieniowanie okolic szyi w trakcie leczenia nowotworów piersi, chłoniaków. Objawy mogą pojawić się nawet kilka lat po przebytej kuracji.
- niedobory jodu w środowisku,
- częściowe lub radykalne usunięcie tarczycy,
- nadmierna ekspozycja na nadchlorany, azotany- predysponują do powstania wola.
W sytuacji, gdy przyczyny niedoczynności związane są z niewystarczającym wydzielaniem TSH przez przysadkę mówimy o postaci wtórnej. Objawy w postaci wtórnej są zwykle łagodniejsze niż w przypadku niedoczynności pierwotnej.
Spotkać można się również z wrodzoną niedoczynnością tarczycy. Już w życiu płodowym dochodzi do niewystarczającego wydzielania hormonów. W tym przypadku niezwykle istotne jest szybkie postawienie diagnozy, ponieważ dojść może do zaburzeń zarówno w rozwoju fizycznym oraz neuropsychologicznym. Przyczynami mogą być:
- brak lub nieprawidłowa budowa tarczycy,
- nieprawidłowości w budowie przysadki lub podwzgórza,
- niedobory jodu w diecie matki lub obecność w jej krwi przeciwciał przeciwtarczycowych.
Jak objawia się niedoczynności tarczycy?
W jej wyniku dochodzi do znacznego zwolnienia spoczynkowej przemiany materii. W zależności od nasilenia zaawansowania choroby objawy mogą się różnić u pacjentów. Najczęściej występującymi dolegliwościami są:
- postępujące osłabienie organizmu- pacjent tyje, jest senny, tolerancja na podejmowanie wysiłku obniża się,
- wypadanie włosów oraz ich łamliwość, skóra staje się wysuszona blada w wyniku zmniejszonego przepływu krwi, pojawia się objaw brudnych kolan i łokci w wyniku rogowacenia naskórka,
- chorego nękają przewlekłe zaparcia w wyniku pogorszenia perystaltyki jelit,
- u części osób odnotować można zwolnioną akcję serca,
- u kobiet dochodzić może do zaburzeń cyklu miesięcznego- menstruacja staje się bardziej obfita, a same cykle skracają się.
Jak diagnozuje się niedoczynność?
Oprócz występowania charakterystycznych dla tej jednostki chorobowej objawów występują także odchylenia w poziomie hormonów- TSH, T3, T4. Podwyższony poziom TSH świadczy o niedoczynności pierwotnej, obniżony o wtórnej. Obniżenie T3 i T4 występuje w obydwu postaciach. U wielu pacjentów odnotowano podwyższone stężenie całkowitego cholesterolu, enzymów wątrobowych. Pomocne są również badania dodatkowe: USG tarczycy, USG jamy brzusznej- w zaawansowanym etapie diagnosta dostrzec może płyn w otrzewnej, RTG klatki piersiowej.
Jak się leczy niedoczynność?
W formie pierwotnej podaje się zastępcze preparaty, które zawierają tyroksynę. Leczenie jest procesem długotrwałym i wymusza regularne przyjmowanie leków. W przypadku wrodzonej postaci, czyli tej występującej u dzieci oprócz przyjmowania substytutów zaleca się jak najwcześniejsze konsultacje z psychologiem.
Czy można jej zapobiec ?
Tylko postaciom, w których główną
przyczyną jest niedobór jodu, co w obecnych czasach jest rzadkością, gdyż sól
kuchenna dostępna w sklepach jest jodowana. Wczesne rozpoznanie i leczenie nie
prowadzi do zbyt dużego uszczerbku na zdrowiu. W przypadku, gdy chory
zaprzestanie leczenia z własnej woli, lub nie wie o swojej chorobie dojść może
do bardzo ciężkiego powikłania, jakim jest śpiączka hipometaboliczna. Jej
objawami są: obniżenie ciepłoty ciała poniżej 30˚C, znaczne spowolnienie akcji
serca, spadek poziomu glukozy we krwi. Tuż przed wystąpieniem śpiączki chory
uskarża się na ogólne osłabienie organizmu, jest otępiały.
Autor: Redakcja Bakalie.com
