Kokos

Historia i występowanie

Ustalenie pochodzenia kokosa jest bardzo trudne. Doniesienia archeologiczne  z Nowej Zelandii wskazują, że rośliny te rosły tam już przed 15 milionami lat. Od dzisiejszych drzew różniły się tylko wielkością orzechów. Nowozelandzkie palmy tworzyły małe orzechy kokosowe. Równie stare skamieniałości, były znalezione w Radżastanie w północno-zachodnich Indiach i Ameryce Południowej. Naturalnie porastały  plaże na tropikalnych wybrzeżach. Kokos jest wielkim podróżnikiem. Owoce tej palmy mogą być przenoszone przez morskie fale na bardzo dalekie odległości. Kokosy są całkowicie odporne na słoną wodę i po dotarciu na nowe miejsce szybko kiełkują, nawet w słonym środowisku. Dzięki takiemu przystosowaniu do dziś palmy kokosowe rozprzestrzeniły się na wszystkich tropikalnych wybrzeżach, na całym świecie. Nazwa pochodzi od hiszpańskiego słowa coco oznaczającego ducha. Zawdzięcza to prawdopodobnie  trzem wgłębieniom widocznym  w skorupie, które kojarzyły się z twarzą.

W starożytności palmy kokosowe były wykorzystywane jako materiał budulcowy, pożywienie i lekarstwa. Ma to swoje odzwierciedlenie w nazwach tej rośliny; w różnych zakątkach globu. W Malezji kokos nosi nazwę "pokok seribu guna" oznaczającą drzewo tysiąca zastosowań. Hindusi nazywali palmę kokosową "kalpa vriksha", czyli drzewo dostarczające wszystkiego, co potrzebne do życia. Mieszkańcy wybrzeży Ameryki południowej  określali je mianem lekarstwa na wszelkie dolegliwości. Z VII wieku na­szej ery istnieją doniesienia o pozyskiwaniu soku palmowego, który otrzymywany był po nacięciu kwiatostanu. Do Afryki kokosy dotarły dopiero w XVI wieku z hiszpańskimi konkwistadorami. Trochę później poznali je mieszkańcy Karaibów i Ameryki Północnej. Europa zasmakowała w kokosach dzięki portugalskim odkrywcom za czasów Vasco da Gamy. Podczas drugiej wojny światowej świeży sok z młodych kokosów był wykorzystywany w kroplówkach. Sok orzecha kokosowego jest sterylny, aż do chwili kiedy orzech kokosowy zostanie otwarty (chyba, że jest popsuty), zwiera bardzo dużo składników odżywczych. Dojrzałe owoce zawierają znacznie mniej płynu niż młode.

Uprawa

Kokos właściwy, Palma kokosowa (Cocos nucifera ) – drzewo należącego do rodziny arekowatych. Dorasta do 30 m. Wytwarza duże, pierzaste liście o długość maksymalnie 6 m. Należy do roślin jednopiennych, tzn. na drzewie pojawiają się kwiaty męskie i żeńskie.
Kwiatostany zapylane są przez owady. Drzewo kwitnie przez cały rok i zwykle, co miesiąc wyrasta na palmie jeden kwiatostan, który dojrzewa w ciągu 12-15 miesięcy. Kokos potocznie nazywany jest orzechem, natomiast z punktu widzenia systematyki roślin należy do pestkowców.

Owoce palmy kokosowej są zwykle okrągłe lub jajowate mają od 20 do 35 cm długości i od 15 do 20 cm średnicy. Mogą ważyć od 2 do 5 kg, największe okazy ważyły 8kg. Zewnętrzna warstwa zwana kojrą jest zbudowana ze ściśle splecionych włókien. Pod kojrą znajduje się twarda skorupa.  Na jednym z jej końców znajdują się trzy zamknięte cienką, niezdrewniałą błoną otwory, przez które mogą kiełkować znajdujące się wewnątrz nasiona. Wnętrze skorupy wyścielone jest tzw. bielmem czyli 1-2-centymetrową zbitą i twar­dą białą mięsistą tkanką i wypełnione przezroczystym lub lekko zmętniałym sokiem.  Palmy kokosowe naturalnie występują na wyspach leżących w strefie podzwrotnikowej i międzyzwrotnikowej Oceanu Spokojnego. Dzisiaj palmy kokosowe nie rosną już dziko. Przemysłowo uprawiane są w wielu krajach strefy międzyzwrotnikowej Azji i Ameryki Środkowej, natomiast jako drzewa ozdobne w ogrodach gdzie tylko klimat pozwala.

Kokos to roślina tropikalna, jednakże widoczne jest jego występowanie w różnych warunkach klimatycznych. Do optymalnego wzrostu potrzebuje temperatury w granicach 27stopni C. Palma kokosowa najbardziej lubi nawodnienie rzędu od 1000mm do 3000 mm opadu deszczu rocznie. Jednakże wszystkie wartości pomiędzy są przez nią tolerowane.

Palma kokosowa potrafi tolerować różnego rodzaju glebę. Jednakże wykazuje określone preferencje wzrostowe. Różnorodność czynników ma wpływ na jej rozwój. Między innymi  odpływ wody, głębokość ziemi, żyzność ziemi oraz rozłożenie terenu. Podstawowy rodzaj gleby, który wspiera rozwój palmy kokosowej w Indiach to  gleba laterytowa, napływowa, czerwony piaskowy ił, piasek przybrzeżny i inne gleby z pH w zakresie od 5.2 do 8.0.



Produkty z kokosa

Masło kokosowe

Otrzymywane jest w trakcie tłoczenia kupry- miąższu orzechów palmowych. Dzięki obecności kwasów średniołańcuchowych stanowi cenne źródło energii i przyspiesza metabolizm. Nie odkłada się w postaci „zbędnego” tłuszczyku. Ze względu na swój unikalny skład masło kokosowe działa bakteriobójczo, poprawia wchłanianie substancji odżywczych, przeciwdziała starzeniu się skóry, wspomaga leczenie cukrzycy, osteoporozy.

Doskonale sprawdza się w kosmetyce. Posiada właściwości nawilżające a także chroni naskórek przed nadmierną utratą wilgoci. Zalecany jest w cerze suchej, z łuszczycą, atopowym zapaleniem skóry. Z powodzeniem można je również stosować przy pielęgnacji skóry najmłodszych. Dzięki swym składnikom wyrównuje koloryt skóry, usuwa cienie pod oczami. Zawiera sporą ilość antyoksydantów, przez co zapobiega starzeniu się skóry.

Masła kokosowego używać można również przy pielęgnacji włosów. Hamuje ono utratę cennych protein a dodatkowo wnikając w strukturę włosa głęboko go nawilża. Stosowany bezpośrednio w okolicy cebulek zapobiega wypadaniu włosów.

Doskonale sprawdza się w przemyśle spożywczym. Jest ulubionym tłuszczem wegan. Używać go można także do smażenia. Bez obawy, wysoka temperatura mu nie szkodzi. Kanapka posmarowana masłem kokosowym nabierze wspaniałego aromatu. Z powodzeniem można go dodawać do naleśników, sałatek, tostów.



Olej kokosowy

Ma szerokie zastosowanie zarówno w kuchni jak i przemyśle kosmetycznym. Powszechnie jest on uważany za jeden z najzdrowszych na naszej ziemi. W swym składzie zawiera unikalne trójglicerydy średnio-łańcuchowe, które w organizmie nie ulegają przemianie w tkankę tłuszczową lecz przetwarzane są natychmiast w energię, przyspieszając tym samym metabolizm. W praktyce oznacza to, że po zjedzeniu posiłku z dodatkiem oleju kokosowego nasze ciało szybciej spala zbędne kalorie. Dodatkowym jego atutem jest to, ze jest bardzo sycący, co może okazać się remedium na podjadanie między posiłkami. Zalecany jest szczególnie u osób z nadwagą, a w szczególności u tych, które walczą z otyłością brzuszną. Wspomniane trójglicerydy okazują się również skuteczne w walce z chorobą Alzheimera i Parkinsona.

Pomaga w walce z nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą naczyń krwionośnych. Jego regularne spożywanie reguluje poziom cukru we krwi. W składzie oleju kokosowego znaleźć można również kwas laurynowy, który działa antybakteryjnie i grzybobójczo. Pomaga on w zwalczaniu próchnicy i wszelkich infekcji w obrębie jamy ustnej.

Przemysł kosmetyczny „czerpie” całymi garściami z dobrodziejstw oleju kokosowego. Dzięki kwasom tłuszczowym w nim zawartym doskonale penetruje skórę, odżywia ją przez co znalazł swoje zastosowanie w kremach nawilżających, przeznaczonych dla kobiet z cerą suchą i odwodnioną. Dzięki kwasowi laurynowemu i jego działaniu antybakteryjnemu sprawdza się w walce z trądzikiem. Po nałożeniu go na wacik i zwilżeniu letnią wodą można bez żadnych obaw używać go do demakijażu twarzy i oczu. Stosować można go również jako odżywkę na włosy oraz do regeneracji zniszczonych końcówek.

Doskonale nadaje się dla wegan. Można bowiem stosować go jako zamiennik masła czy margaryny i smarować nim kanapki. Przez dodawanie go do napojów uzyskamy konsystencje smoothies, a dodawany do gorących napojów sprawi, że będą one bardziej aromatyczne. Olej kokosowy jest również doskonałą alternatywą w stosunku olejów do smażenia. Nie zawiera bowiem kwasów, które się utleniają, wysoka temperatura nie powoduje utraty jego cennych składników odżywczych.

Autor: Redakcja Bakalie.com