Imbir

Historia i występowanie

Imbir lekarski (Zingiber officinale) – to roślina uprawna z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Pochodzi prawdopodobnie z Melanezji. W stanie naturalnym nie występuje, ponieważ od dawna uprawiany jest i rozmnażany przez podział kłączy.  Nie zawiązuje i nie wydaje owoców.

Najstarsze wzmianki o imbirze pochodzą z Indii. Starożytny lekarz Suśruta już w VI wieku p.n.e. opisywał właściwości lecznicze tej rośliny.  Chińczyk Shen-Nunga opisuje kłącze imbiru jako lek łagodzący ciężkie schorzenia w swoim zielniku; pochodzącym  z około 2800 r. p.n.e. Z Azji został przewieziony przez Fenicjan i dotarł nad Morze Śródziemne – początkowo jako środek płatniczy. W starożytnym Rzymie Apicius Coelius ukazuje różne zastosowania imbiru w swoich książkach kucharskich. Andromachus, lekarz cesarza Nerona używał kłącza imbiru jako ważnego składnika uniwersalnej odtrutki.

Dioskorydes w swoim dziele De Materia Medica informuje o znaczeniu i stosowaniu roślin leczniczych w świecie starożytnym. Opisuje transport imbiru do Rzymu „na świeżo w naczyniach glinianych” oraz jego zastosowanie w leczeniu dolegliwościach żołądkowych. Przez lata Aleksandria była najważniejszym ośrodkiem importu imbiru. Od tego czasu imbir znajdował się w Europie już w stałym obrocie handlowym. Kolejny ślad o leczniczym działaniu imbiru znajdujemy u Awicenny w Kanonie Medycyny. Imbir wchodził też w skład  octu siedmiu złodziei, który miał chronić przed zarazą morową w Anglii za panowania Henryka VIII.

W XIII wieku Arabowie przenieśli imbir do Afryki Wschodniej, Portugalczycy na początku XVI wieku – do Afryki Zachodniej, a Hiszpanie – na wyspy Morza Karaibskiego. W XV wieku kupcy gdańscy wysyłali imbir i inne „korzenie” do krajów skandynawskich.

Z przełomu XVIII i XIX wieku pochodzi pierwszy opis naukowy wykonany przez angielskiego botanika Wiliama Roscoe, który nadał roślinie nazwę Zingiber officinale. Od 1750 roku w Farmakopei Wirtemberskiej znajdujemy opis imbiru jako Zingiber album (imbir biały).

Na terenie naszego państwa imbirem zajmowali się Ksiądz Kluk przypisujący mu działanie wzmacniające i pobudzające oraz Ignacy Czerwiakowski. Ten pochodzący z Krakowa lekarz pisał w „ Botanice lekarskiej do wykładów” z 1861roku,  że „imbir należy do środków silnie pobudzających i rozgrzewających, a w mniejszych dawkach do wzmacniania żołądka i poprawiania trawienia”. Obecnie jest powszechnie uprawiany na Jamajce, w Indiach, Malezji, Chinach i Sierra Leone.



Uprawa

Jest byliną, osiągającą około 1 m wysokości. Kłącza są szaro zabarwione, o szorstkiej powierzchni i wyraźnie widocznych poprzecznych bruzdach Z podziemnych kłączy wyrasta ulistniona łodyga.  Wytwarza lancetowate liście. Kwiaty zebrane w kwiatostany podobne są do storczyków. Początkowo zielone, potem nabierają barwy purpurowej, z fioletowym okwiatem, żółto nakrapianym. Roślina rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie. Wymaga gleb żyznych oraz wilgotnych.

Znanych jest 5 gatunków imbiru: cytwarowy,  japoński, lekarski, malajski i żółty. W medycynie wykorzystuje się imbir cytwarowy i żółty, w kuchni imbir japoński i imbir lekarski.

Może być uprawiany w doniczkach w warunkach domowych Do rozmnażania wykorzystywane są świeże kłącza imbiru. Muszą być sprężyste i bez skaz. Należy przyciąć je do odpowiedniej wielkości (od 7 do 10 cm) i przykryć 1–2 centymetrową warstwą ziemi. Najbardziej odpowiednie podłoże to takie z  wysoką zawartością próchnicy i odczynem zbliżonym do obojętnego. Wymaga stałej wilgotności, dużej ilości światła i stałej temperatury 20–25^o C.



Produkty z Imbiru

Kandyzowany imbir

Imbir doskonale sprawdza się w trakcie przeziębień, jako dodatek do herbat, soków, wody. Jego silny aromat i cierpki smak sprawia, że przez jednych jest uwielbiany, inni zaś go nie znoszą. Ostry smak spowodowany jest dużą ilością olejków eterycznych oraz żywicy.

Na rynku dostępny jest także imbir kandyzowany. To nic innego jak imbir ugotowany w słodkim syropie. Można przygotować go w warunkach domowych.

Składniki i sposób przyrządzenia: 0,5 kg świeżego imbiru, 1 l wody, 800-900 g cukru, płaska łyżeczka soli. Imbir należy dokładnie obrać ze skórki, następnie pokroić w cienkie plasterki i gotować przez 30 minut na bardzo wolnym ogniu w osolonej wodzie. Po upływie tego czasu wszystko odcedzamy i pozostawiamy do ostygnięcia. Do imbiru dodajemy cukier oraz wodę i ponownie wszystko razem gotujemy przez 20 minut na wolnym ogniu. Imbir powinien zrobić się przezroczysty a woda zamienić w syrop. Wysuszony przechowujemy w dobrze zamkniętym pojemniku.

Kupując korzeń imbiru powinniśmy w głównej mierze kierować się wyglądem skórki. Powinna być ona gładka, bez bruzd i fałdek. Im cięższy korzeń, tym jest on bardziej świeży.

Kandyzowany imbir można dodawać do deserów, konfitur, dżemów, herbaty czy nawet kawy. Sok można użyć jako jeden ze składników sosów i koktajli. W porównaniu ze świeżym imbirem przez dłuższy czas zachowuje swoje cenne właściwości lecznicze.

Suszony imbir

Zalecany jest szczególnie w trakcie wymiotów, biegunek, chorobie reumatycznej, bólach podbrzusza. W kuchni doskonale komponuje się z flakami i pasztetami. Powszechnie dodawany jest do pierników, pieczywa, kompotów. Można również z powodzeniem dodać go do sałatek, koktajli, kawy czy herbaty. Najlepsze połączenie tworzy jednak z piwem oraz winem w postaci grzańca.

Można przygotować go również w warunkach domowych. Oto sposób przyrządzenia: świeży imbir wraz ze skórką kroimy na plasterki a następnie suszymy w piekarniku nagrzanym do 100 ˚ C przez ok. 2-4 godziny. Suszyć go można także na suszarce do owoców.

Autor: Redakcja Bakalie.com