Głóg wygląda pięknie, zarówno wiosną, jak i jesienią. Kwiaty i owoce są tak urzekające, że nie sposób minąć ten krzew obojętnie. W dodatku jest rośliną o wybitnych właściwościach zdrowotnych. Szczególnie zalecany jest osobom cierpiącym na choroby serca i zmagającym się z nadciśnieniem.
Nie poprzestawajmy na samym podziwianiu, ale postarajmy się zastosować głóg do przygotowywania świeżych soków oraz przetworów i suszy. Zadbamy jednocześnie o zdrowie i podniebienie.
Na drogi złe, dni zwyczajne
I na najwyższe z progów,
Dostaliśmy w dłonie balladę
I pachnie jak owoc głogu.
Elżbieta Adamiak
Uprawiana i rosnąca dziko urokliwa roślina
Głóg to nieduże drzewo lub pokaźny krzew z rodziny różowatych. Powszechnie występuje w Europie, Ameryce Północnej oraz w Azji. Zasiedla lasy, zarośla, skraje dróg, miedze, a także jest stałym elementem zieleni miejskiej.
Opisano około 200 gatunków, które łatwo się ze sobą krzyżują i bywają trudne do rozpoznania. W Polsce można spotkać dziewięć dziko rosnących gatunków głogu. Najbardziej znane to głóg jednoszyjkowy i dwuszyjkowy. Najłatwiej rozróżnić je po kolorze kwiatów - jednoszyjkowy ma białokremowe, a dwuszyjkowy - różowe. Jak nazwa wskazuje, mają też inną ilość szyjek na słupkach kwiatowych. Ponadto głóg dwuszyjkowy jest o wiele wyższy i owocuje nieco później. Głóg jednoszyjkowy ma zaś o wiele więcej właściwości leczniczych od dwuszyjkowego, który jest głównie wykorzystywany jako roślina ozdobna. Dlatego skupimy się na głównie na głogu jednoszyjkowym.
Głóg w wierzeniach i literaturze
Rośliny zawsze urzekały ludzi. Występowały w symbolice i podaniach ludowych. Głóg także, dzięki uroczemu wyglądowi i znanym od wieków właściwościom zdrowotnym, zajął miejsce wśród magicznych roślin.
Według dawnych podań głóg miał wielką moc i siłę. Jego kolce chroniły przed złymi demonami, wampirami i czarownicami.
Gałązki głogu służyły do odstraszania wiedźm, które nie mogły wejść do domu z obawy przed ostrymi cierniami. Niemowlęta, które uważano za szczególnie podatne na uroki i złe życzenia kąpano w wywarze z głogu.
Sadzono głóg przy miedzach, żeby chronił zboża przed szkodnikami, a wiosną palono jego kolczaste pędy, aby zapewnić dorodne plony.
Głóg miał też moc oddzielania świata zmarłych od świata żywych. Sadzono go przy grobach, żeby zbłąkane dusze nie nachodziły ludzi. Rósł w miejscach spoczynku wielu legendarnych postaci, między innymi słynnego czarodzieja Merlina.
W celtyckiej legendzie głóg oplatający i łączący groby słynnych kochanków Tristana i Izoldy jest się symbolem miłości silniejszej niż śmierć.
Nie zabrakło też głogu w literaturze. Na przykład Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” razem z kaliną, jeżynami i malinami, zalicza głóg do dziatwy leśnej.
U Fryderyka Schillera „kobiety tkają niebiańskie róże w życia głogi” a Leopold Staff w wierszu „Głóg i tarnina” przypisał tym krzewom symbol ocalenia i trwania, nawet w czasach katastrof i pożogi.
Właściwości lecznicze kwiatów i owoców
Do celów leczniczych wiosną zbiera się i suszy kwiatostany, natomiast we wrześniu i październiku owoce głogu. Jedne i drugie zawierają wiele związków zdrowotnych, a do najcenniejszych należą flawonoidy, które mają bardzo dobry wpływ na serce i naczynia krwionośne. Wzmacniają mięsień sercowy, rozkurczają tętnice wieńcowe, działają przeciwzakrzepowo i przeciwmiażdżycowo. Wpływają też na obniżenie ciśnienia krwi.
Preparaty z głogu można także stosować przy bólach i zawrotach głowy. Natomiast na uspokojenie skutecznie działają alkoholowe wyciągi z kwiatów głogu. W ziołolecznictwie poleca się napary, odwary i nalewki z kwiatów i owoców głogu, a w aptekach można spotkać tabletki i syropy z wyciągiem z głogu.
Zastosowanie w kuchni
Owoce głogu można jeść na surowo. Ma nietypowy smak, kojarzący się trochę z jarzębiną, trochę z dziką różą. Bardzo zdrowy jest sok wyciśnięty ze świeżych owoców. Ususzone kwiaty i owoce są wspaniałym składnikiem ziołowych herbatek.
Najczęściej jednak głóg, samodzielnie lub jako dodatek do innych owoców, pojawia się w przetworach. Robi się z niego dżemy, konfitury, marmolady, przeciery, galaretki i kisiele, a także wina oraz nalewki.
Przygotowanie owoców jest, niestety pracochłonne, gdyż wymaga usunięcia pestek. Warto zadać sobie ten trud, bo przetwory są wyborne i przez całą zimę mamy możliwość korzystania dobroczynnych właściwości głogu.
Inne sposoby wykorzystania głogu
Ekstrakt z głogu wykorzystywany jest w kosmetyce, jako ceniony dodatek do kremów, olejków, mydeł, szamponów, a nawet soli kąpielowych. Dzięki swoim właściwościom głóg zawarty w kosmetykach poprawia kondycję skóry, odżywia ją i regeneruje oraz przywraca elastyczność i miękkość. Ponadto uszczelnia naczynia krwionośne, co ma istotne znaczenie dla cery naczynkowej. Kąpiele z dodatkiem soli z wyciągiem z głogu, dodają energii, odświeżają i poprawiają nastrój.
Nie sposób przecenić znaczenia głogu jako rośliny ozdobnej. Jego kwiaty zdobią wiosną nie tylko parki i skwery, ale także lasy, łąki i pola. Jesienią zaś, wraz z jarzębiną, są jednymi z najbardziej uroczych elementów naszego krajobrazu.
W ogrodnictwie przedkłada się zalety głogu dwuszyjkowego, głównie ze względu na piękny, różowy kolor kwiatów oraz ładniejszy, drzewiasty pokrój. Głogi sadzone są przede wszystkim w parkach, a ze względu na ich odporność na zanieczyszczenia również przy ulicach. Wybiera się do tych nasadzeń, szczególnie dekoracyjne odmiany, na przykład Rubra Plena czy Paul’s Scarlet
Przy okazji jesiennego spaceru warto nazbierać czerwonych owoców głogu i postarać się, aby ich smak wzbogacił naszą domową spiżarnię.
Autor: Redakcja Bakalie.com
