Historia i występowanie
Borówka wysoka (Vaccinium corymbosum), często nazywana borówką amerykańską. Jest rośliną wieloletnią, należy do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Pierwotnie dziko rosnące rośliny spotykane były w lasach Ameryki Północnej. Poznanych jest około 20 dzikich gatunków borówki, które zasiedlały różne strefy klimatyczne, w tym również Alaskę.
Indianie wykorzystywali borówki przez cały rok. Spożywali jagody na surowo, suszyli oraz dodawali do potraw gotowanych. Suszony proszek jagodowy wcierany był w mięso jako środek konserwujący. Z liści i korzeni przygotowywali lecznicze wywary. Najczęściej leczono nimi schorzenia przewodu pokarmowego. Napary z suszonych owoców borówki stosowano jako środki uspokajające i przeciwbólowe. Według legend Indianie uratowali od głodu, pierwszych amerykańskich osadników dając im borówki i jeden z wypieków, które nazwali Sautauthig. Ten prosty pudding wykonany z jagód i kukurydzy stał się częścią pierwszego święta Dziękczynienia. Później receptura uległa modyfikacji przez dodanie do tego przepisu mleka, masła i cukru.
W XVII wieku dziko rosnące odmiany trafiły na wyspy brytyjskie. Na przełomie XIX i XX w. dzięki pracy Elizabeth White i Frederickowi Coville udało się wyselekcjonować i udomowić borówkę, którą można uprawiać na plantacjach. Jednak uprawa borówki na masową skalę zarówno w Stanach Zjednoczonych jak i w Europie rozpoczęła się dopiero w XX wieku. Pierwsze europejskie plantacje zostały założone w Holandii w 1923 r. Rok później borówka została sprowadzona do Polski przez Piotra Hosera. W następnym roku już kolejny hodowca Witold Kleniewski uprawiał tę roślinę. Niestety hodowle nie powiodły się. 1928 r to początek uprawy krzewów borówki w Niemczech. Pionierem w tej dziedzinie okazał się Walter Heermann. Do Polski borówka została powtórnie sprowadzona przez Szczepana Pieniążka na początku lat 50-tych. Pierwsze przewiezione odmiany to Jersey, Pioneer oraz Rubel i od tego czasu roślina ta uprawiana jest z powodzeniem. Dzisiaj krzew ten uprawiany jest również we Włoszech, Austrii, Belgii, Bułgarii, Rumunii, Białorusi, Ukrainie, a nawet w południowej Skandynawii. W 1951 roku zaczęto uprawy na wyspach japońskich. Od lat 70-tych powstały plantacje w Australii, Nowej Zelandii i Ameryce Południowej. Najpóźniej do uprawy borówki przekonali się francuzi, pierwsze plantacje przemysłowe założono tam dopiero w 1991 roku.
Uprawa
Jest to krzew owocowy o wysokości od 0,5 m do 2 m. Należy do rodzaju Vaccinum tak jak nasza, leśna czarna jagoda. Uprawa najlepiej udaje się na glebach kwaśnych, torfowych i przepuszczalnych. Roślina wytrzymuje mrozy do -25° C, ale wiosenne przymrozki mogą zniszczyć część kwiatów. Krzewy kwitną w drugiej połowie maja, jagody dojrzewają od początku lipca do końca września, w zależności od odmiany. Ze względu na dużą zawartość antocyjanów w skórce owoce mają niebieską barwę. Poszczególne odmiany różnią się przede wszystkim terminem zbioru owoców, wielkością jagód oraz ich smakiem.
Pierwszą polską odmianą borówki wysokiej była odmiana Bonifacy. Twórcami jej są: Kazimierz Pliszka, Hanna Karwowska, Sylwester Bonifacy Nowosielski i Henryk Rojek. Należy ona do krzewów średnio późnych. Jagody dojrzewają od początku sierpnia aż do końca września.
Największym producentem borówki są Stany Zjednoczone, a w krajach europejskich Polska. Największym konsumentem na naszym kontynencie są Niemcy. Na półkuli południowej uprawia się też inne gatunki takie jak borówka rózgowata oraz mieszańce w/w i borówki wysokiej. Tutaj zbiory jagód przypadają od końca grudnia do początku lutego. Owoce borówki uprawiane są ze względu na oryginalne wartości smakowe. Poznanie zawartości składników odżywczych i ich wpływu na ludzkie zdrowie spowodowały, że borówka została uznana za owoc XXI wieku.
W wyniku prac hodowców powstało kilkadziesiąt odmian borówki wysokiej. W Polsce najczęściej do uprawy polecanych jest 15 gatunków, różniących się terminem dojrzewania owoców.
Odmiany:
- wczesne: Earliblue, Duke, Patriot, Spartan
- średniej pory dojrzewania: Bluecrop, Chandler, Toro
- średniopóźne: Bluegold, Bonifacy, Brigitta, Herbert, Nelson, Rubel
- późne: Darrow, Elliott
Produkty z Borówek
Pomimo, że borówki, najsmaczniejsze są kiedy są świeże, dzisiejszy przemysł spożywczy daje nam możliwość wyboru ich rodzajów. Jeśli nie chcemy kupować świeżych owoców, sprowadzanych z innych krajów i świadomie wybieramy jedynie lokalne produkty, świeże borówki możemy zastąpić suszonymi. Suszone owoce borówki, stają się coraz bardziej popularne a co za tym idzie są coraz szerzej dostępne. Sprawdzą się jako dodatek do musli, owsianki, koktajli czy też zdrowych kisieli, sosów, kompotów i herbat. Suszone borówki, nie tracą właściwości odżywczych i antyoksydantów, z których słyną. Nie ma zatem powodu, by się ich obawiać.
Jeśli nie chcemy kupować suszonych owoców borówek, coraz więcej producentów oferuje nam także naturalne, mętne soki z borówek, konfitury oraz coraz popularniejszy błonnik z borówki amerykańskiej – uzyskiwany z miąższu borówki. Wśród tych produktów, warto wybierać jedynie te ekologiczne, o krótkim składzie oraz niezawierające cukrów i konserwantów. Są one doskonałym źródłem witamin z grupy B, witaminy C, A, E,D oraz PP.
Autor: Redakcja Bakalie.com
