Olejek herbaciany i drzewo herbaciane
Olejek z drzewa herbacianego, zwany również olejkiem melaleuca, otrzymuje się z liści rosnącego w Australii i Nowej Zelandii drzewa herbacianego (Melaleuca alternifolia). Drzewo herbaciane (drzewo manuka) nadal rośnie dziko obszarze całej Nowej Zelandii, lecz główne skupiska pojawiają się na terenach suchych, na wschodnim wybrzeżu Południowej i Północnej Wyspy. Spotkać je można również w Australii, najwięcej jest ich w Tasmanii, regionie Wiktorii, a także Nowej Południowej Walii. Ze względu na coraz większą popularność wytwarzanego z drzewa manuka oleju, jest ono również uprawiane na plantacjach.
Drzewo herbaciane, należące do rodziny mirtowatych, tak naprawdę nie jest drzewem, a krzewem. Jest to wiecznie zielona roślina, osiągająca od dwóch do pięciu metrów wysokości, a najbardziej okazałe egzemplarze osiągają nawet wysokość piętnastu metrów. Ma małe szpiczasto zakończone liście o długości 7 – 20 mm i szerokości 2 – 6 mm. Jego kwiaty są białe, miejscami zaróżowione, w kształcie przypominają gwiazdę. Pojawiają się one nieregularnie w różnych porach roku, dzięki czemu nasiona pozostają na krzewie przez wiele miesięcy i można je zbierać niemal przez cały czas.
W Nowej Zelandii drzewo herbaciane znane jest pod nazwa manuka. Nazwa ta pochodzi z języka maoryskiego. W Australii przyjęła się nazwa angielska tea tree. Nazwa ta pochodzi z czasów podróży kapitana Jamesa Cooka i pierwszych kolonizatorów Australii. W latach siedemdziesiątych XVIII wieku zaobserwowali oni, ze aborygeni przyrządzają z liści drzewa herbacianego napój, który uważają za pomocny w walce z wieloma chorobami. Cook idąc za ich przykładem zachęcił swoją załogę do picia tego naparu w zastępstwie herbaty i jako środek na szkorbut.
W latach dwudziestych XX wieku, chemik, Arthur Penfold, opublikował serię artykułów na temat antyseptycznych właściwości olejku z drzewa herbacianego. Przez następne lata, aż do wynalezienia antybiotyków olejek ten zajmował bardzo ważne miejsce w medycynie, w walce z zakażeniami bakteryjnymi. W okresie II Wojny Światowej olejek herbaciany stanowił obowiązkowe wyposażenie apteczki żołnierzy.
Olejek z drzewa manuka zawiera ponad 100 różnych składników, jednak w głównej mierze składa się z węglowodorów terpenowych: monoterpenów, seskwiterpenów oraz ich alkoholi. Czynniki zewnętrzne takie jak światło, ciepło oraz wilgoć zaburzają równowagę składu chemiczny olejku, dlatego powinien być, przechowywany w hermetycznym pojemniku, w ciemnym, chłodnym i suchym miejscu.
Otrzymywanie olejku z drzewa herbacianego
Olejek herbaciany otrzymuje się w procesie destylacji parowej. Można go nawet przygotować samemu w warunkach domowych. Aby to zrobić należy włożyć do garnka liście drzewa herbacianego i zalać je wodą. Nad powierzchnią wody kładziemy koszyczek do gotowania na parze, a w nim kuchenną miarkę. Garnek przykrywamy odwrotnie położoną pokrywką, tak aby uchwyt skierowany był w stronę miarki. Gotujemy wodę. Roztwór ulegnie kondensacji, będzie parować i ściekać po uchwycie do miarki. Na odwróconej pokrywce kładziemy kostki lodu, aby przyspieszyć kondensację pary wodnej. Po stopnieniu lody wyłączamy gaz i zdejmujemy pokrywkę. Zawartość miarki przelewamy do rozdzielacza, pilnując, by zawór odcinający w jego dolnej części był zamknięty. Zamykamy górną część rozdzielacza i energicznie potrząsamy. Odwracamy rozdzielacz, a następnie otwieramy, aby spuścić ciśnienie. Olejek będzie się unosił na powierzchni wody – obie substancje ulegną dokładnemu rozdzieleniu. Pod zaworem umieszczamy szklaną butelkę i wypuszczamy wodę. Proces należy powtórzyć do trzech razy. Na koniec uzyskany olejek przelewamy do ciemnej szklanej butelki.
Autor: Redakcja Bakalie.com
