Yerba mate to ziele o tysiącu zastosowań. Mówi się często, że to panaceum na wszystkie ludzkie dolegliwości. Napar z liści ostrokrzewu paragwajskiego i jego pozytywne działanie znane jest od wielu tysiącleci. Napój ten był i jest nieodłącznym elementem każdego dnia dla większości ludzi mieszkających w Argentynie, Urugwaju, Paragwaju oraz Chile, Boliwii i Brazylii.
Do Europy Yerba mate dotarła dopiero w XIX wieku. Informacje na temat tego napoju próbował zaszczepić Teofil Rudzki już od 1882 roku. Niestety wskutek nałożonego przez władze carskie zaporowego cła zioło to nie przyjęło się w Polsce. I dopiero w XX wieku Yerba mate została rozpropagowana w Polsce przez podróżników powracających z krajów Ameryki Południowej. Obecnie, z dnia na dzień rośnie grupa zwolenników picia Yerba mate. Picie naparu Yerba mate wiąże się ze swoistym rytuałem. Potrzebne są do niego naczynie do zaparzania wykonane z tykwy typu calabaza, porongo czy wykonane z rogu zwierzęcego guampa oraz rurki zakończonej sitkiem zwanej bombilla. Napój z liści ostrokrzewy popijany jest przez cały dzień
Yerba mate jest bardzo bogata w przeróżne substancje odżywcze. Odnajdziemy w niej alkaloidy takie jak kofeina, teofilina i teobromina. Mate ze wszystkich herbat ma największą ilość antyoksydantów z grupy polifenoli. Występują tu kwasy fenolowe: kwas kawowy i kwasy chlorogenowe wśród których znajdujemy: kwas chinowy, kawoilo glukozę, kwas feruloilochinowy. Wśród flawonoidów znajdujemy rutynę, kwercetynę i kemferol. Obecne są także taniny oraz saponiny tzw. matesaponiny. Duże znaczenie odgrywają terpeny i laktony. W liściach znajdują się prawie wszystkie niezbędne człowiekowi witaminy: A, B1, B2 , B3, B6, C, E, a także minerały takie jak wapń, fosfor, żelazo, magnez, chrom, cynk, glin, siarka, potas oraz sód oraz całą gamę mikroelementów takich jak; mangan, molibden, nikiel, bar, krzem, bor i stront. Nie znajdziemy tu katechin, które występują w dużej ilości we wszystkich rodzajach herbaty.
Wpływ Yerba Mate na nasz organizm
Działanie Yerba na ludzki organizm bywa zróżnicowane i zależy od techniki picia naparu, jak również od dodatków jakie mogą znajdować się w przygotowanych mieszankach. Istotne są również warunki w jakich rosły ostrokrzewy. Duża ilość słońca wpływa na zwiększenie ilości polifenoli w roślinie. Uprawy leśne, czyli rośliny rosnące w półcieniu mają więcej mikro i makroelementów. Taki rodzaj uprawy pozwala na uzyskanie dużej zawartości kofeiny w liściach. Porównując gotowe mieszanki Yerba najbardziej wartościowe są takie, które zawierają młode listki i jak najmniejszą ilość gałązek. Starsze liście i gałązki zawierają znacznie mniej polifenoli i działających alkaloidów.
Napój sporządzony z Yerby znany jest ze swoich właściwości znoszących zmęczenie fizyczne i psychiczne. Chroni nas przed powstawaniem nowotworów. Wykazuje też działanie przeciwzapalne i przeciwgrzybicze. Zawartość olbrzymiej grupy antyoksydantów powoduje, że wykazuje on właściwości przeciwutleniające. Dzięki zawartości mikro i makroelementów mate pozwala lepiej znosić dolegliwości związane ze zmianami pogody. Utrzymuje bilans elektrolitów, co jest niezwykle ważne podczas różnego rodzaju zachorowań czy w trakcie stosowania diet odchudzających. Działa ochronnie w układzie krwionośnym i wspomaga serce. Pobudzając wydzielanie żółci wspomaga trawienie i zapobiega powstawaniu otyłości. Stabilizuje poziom cholesterolu w organizmie oraz zmniejsza wahania poziomu glukozy we krwi. Przeciwdziała zatrzymywaniu płynów w organizmie, działa więc przeciwobrzękowo i diuretycznie.
Pobudzające działanie Yerby
Pijąc mate dostajemy potężną dawkę energii, która utrzymuje się przez wiele godzin. Zawdzięczamy to głównie kofeinie, która jest inaczej metabolizowana niż ta pochodząca z kawy czy herbaty. Zawartość kofeiny w liściach Yerba jest niższa niż ta w kawie i herbacie, lecz dostarczamy ją przez dłuższy czas; gdyż popijamy ją przez cały dzień, małymi porcjami. Kawę zwłaszcza mocne espresso zwykle wypijamy w bardzo krótkim czasie. Ponadto działanie psychostymulujące i zwiększające wydajność naszego umysłu związane jest również z obecnością teofiliny i teobrominy, występujących w mniejszym stężeniu. Alkaloidy te po przez rozszerzanie naczyń poprawiają ukrwienie mózgu dzięki temu dostarczają większą ilość tlenu potrzebną do jego prawidłowej pracy. Dodatkowo magnez i witamina B6 również wpływają na rozjaśnienie naszego umysłu. Wszystkie te składniki poprawiają samopoczucie i podnoszą wydolność fizyczną i psychiczną organizmu.
Działanie stymulujące Yerba Mate trwa dłużej niż po kawie i nie ma skutków ubocznych typowych dla kawy. Efekt wzrostu witalności możemy odczuwać nawet do 5 godzin, ponadto napar wypity nawet przed snem nie powoduje problemów z zaśnięcie, a co ciekawe może pomóc w zasypianiu.
Działanie przeciwnowotworowe
Regularne picie Yerba mate pozwala zachować organizm w bardzo dobrej kondycji, zawarte w niej kwasy organiczne i pozostałe polifenole wychwytują wolne rodniki. Wpływają na wzrost enzymów antyoksydacyjnych, które hamują utlenianie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Powstrzymując enzym topoizomerazę chronią kwasy nukleinowe przed uszkodzeniem oraz wpływają na skuteczną naprawę DNA. Mają możliwość aktywacji apoptozy (naturalny proces zaprogramowanej śmierci komórki w organizmie) komórek nowotworowych. Dlatego też spowalniają proces powstawania i rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych. Modyfikują aktywność enzymów detoksykacyjnych i wychwytują aktywne metabolity kancerogenów. Mogą unieczynniać związki mutagenne zarówno te które dostają się ze środowiska jak i te, które powstają w naszym organizmie podczas metabolizmu. Hamują proces neowaskularyzacji, czyli tworzenia nowych naczyń krwionośnych w powstającym nowotworze, zapobiegając w ten sposób jego rozrostowi i przerzutom.
Działanie ochronne na serce i układ krążenia
Alkaloidy: kofeina, teobromina i teofilina zawarte w Yerba Mate pobudzają czynność serca. Wpływając na mięśniówkę naczyń krwionośnych powodują rozszerzenie naczyń, obniżenie ciśnienia i lepsze dotlenienie serca oraz ukrwienie organizmu. Zapobiega to powstawaniu choroby niedokrwiennej serca. Polifenole i kofeina wpływają na angiogenezę (tworzenie nowych naczyń włosowatych), zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego. Kwercetyna, rutyna i kemferol zwiększają szczelność śródbłonka naczyń krwionośnych, poprawiają ich elastyczność. Kwas kawowy i chlorogenowy wykazują działanie antyagregacyjne - zapobiegają zlepianiu się płytek krwi i tworzeniu skrzeplin. Kwas chlorogenowy osłabiając glikację kolagenu u cukrzyków zapobiega sztywnieniu naczyń krwionośnych.
Yerba Mate i działanie przeciwmiażdżycowe
Kwas chlorogenowy i kwas kawowy zawarty w herbacie Yerba Mate chronią lipoproteiny LDL przed utlenieniem. Utlenione lipoproteiny LDL ułatwiają powstawanie blaszek miażdżycowych. Jego wysoka zawartość zapobiega rozwojowi miażdżycy, nie dopuszczając do tworzenia złogów miażdżycowych.
Działanie przeciwbiegunkowe
Kofeina w połączeniu z kwasem chlorogenowym oczyszczają organizm z toksyn. Taniny działają zapierająco, gdyż wpływają porażająco na zakończenia nerwowe w ściankach jelit i hamują ruchy perystaltyczne, ponadto kurczą i uszczelniają naczynia w jelitach co działa przeciwbiegunkowo. Ponadto zawarte w Yerba Mate saponiny wykazują działanie przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, zwiększają wchłanianie składników z jelit do krwi.
Yerba Mate dla cukrzyków
Polifenole hamują proces glikacji czyli przyłączenie cukrów do białek. Glikacja jest odpowiedzialna za powstawanie powikłań w cukrzycy, podczas hiperglikemii. Kwas chlorogenowy wpływa na aktywność enzymu (glukozo-6-fosfatazy), który bierze udział w metabolizmie glukozy. W wyniku tego zmniejsza uwalnianie glukozy z wątroby obniżając stężenie cukru we krwi, co ma miejsce w cukrzycy insulino niezależnej. Yerba Mate zwiększa również czułość komórek na insulinę.
Działanie przeciwzapalne i wspomaganie systemu odpornościowego
Picie Yerba Mate stymuluje układ immunologiczny. Związki zawarte w liściach ostrokrzewu między innymi kwasy chlorogenowe, saponiny wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne. Działanie przeciwbakteryjne polega na zwiększeniu przepuszczalności błony komórkowej bakterii. Drobnoustrój traci zdolność utrzymania potencjału błonowego oraz cytoplazmy wewnątrz komórki. Uszkodzona błona komórkowa nie stanowi bariery oddzielającej komórkę od środowiska zewnętrznego i prowadzi do śmierci komórki bakteryjnej. Związki polifenolowe hamują również rozwój drożdżaków z rodzaju Malassezia zapobiegając powstawaniu łupieżu, aktywne są również w stosunku do Candida albicans powodujących ciężkie grzybice układowe. Udowodniono, że terpenoidy zawarte w naparze działają hamująco na pasożytniczego świdrowca amerykańskiego (Trypanosoma cruzi), wywołującego u ludzi i zwierząt chorobę Chagasa. Kwercetyna działa hamująco na rozwój wirusa Herpes powodującego opryszczkę, ponadto wykazuje właściwości antyalergicznie, gdyż wpływa na zmniejszenie produkcji histaminy.
Yerba Mate jako przepis na wieczną młodość
Polifenole zawarte w Yerba Mate spowalniają proces starzenia. Hamują wytwarzanie enzymów degradujących elastynę i kolagen. Przeciwdziałają zmniejszaniu elastyczności skóry, powstawaniu rozstępów i zmarszczek. Flawonole uszczelniają i wzmacniają śródbłonki naczyń krwionośnych zapobiegają pękaniom naczyń włosowatych. Flawonoidy hamują powstawanie wolnych rodników, które niekorzystnie utleniają w organizmie wiele związków.
Zapobieganie otyłości, wspomaganie odchudzania
Działanie diuretyczne
Polifenole i teofilina mają działanie moczopędne. Zapobiega to zatrzymywaniu wody w organizmie i powstawanie obrzęków. Zmniejsza również objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) spowodowane zatrzymywaniem płynów.
Sposób parzenia Yerba Mate
Yerba Mate możemy zalewać zarówno zimną jak i ciepłą wodą. Susz zalany zimną wodą będzie zawierał mniejszą ilość kofeiny. Jego smak będzie bardziej delikatny, lekko nas orzeźwi. Woda o wyższej temperaturze nada naparowi większą moc. Przez wytrawnych użytkowników susz zaparzany jest wodą o temperaturze 70-80 i ma krótszy czas parzenia – 5 minut. Dłuższe parzenie i wysoka temperatura powodują nieprzyjemny zapach, rybny posmak i nieapetyczny kolor.
Autor: Redakcja Bakalie.com
