Cukrzyca typu I- objawy, przyczyny, leczenie

Ten rodzaj choroby to zaledwie 10 % przypadków cukrzycy. Można się również spotkać z innymi nazwami: cukrzyca młodzieńcza, insulinozależna. Szacunkowe dane podają, że w Polce cierpi na nią 0, 3 % populacji.

Jako bezpośrednią przyczynę powstawania schorzenia podaje się nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, który niszczy komórki trzustki – komórki Beta. Chorobę rozpoznaje się wówczas, jeśli zniszczeniu ulegnie 80% komórek Beta.

Naukowcy do końca nie są pewni jak choroba dokładnie powstaje. Jedną z hipotez jest tutaj czynnik genetyczny w połączeniu z działaniem szkodliwych czynników środowiskowych.   Początek zachorowań w zdecydowanej większości przypada przed 30 rokiem życia. Statystyka podaje 2 szczyty zachorowalności: pomiędzy 10-12 r.ż oraz 16-19 r.ż. Jednak zdarzają się również przypadki zachorowania w 4 lub 5 dekadzie życia.

Trzeba podkreślić fakt, że brak postawienia diagnozy w odpowiednim czasie może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych lub nawet śmierci. Dlatego tak istotne są profilaktyczne badania wykonywane przynajmniej raz w roku przez każdą osobę.   

Cukrzyca typu I rozwija się niezwykle szybko i w wielu przypadkach w jednym czasie u pacjenta można zaobserwować wiele objawów jednocześnie, niejednokrotnie w bardzo ostrej formie. Do najczęściej występujących można zaliczyć:

• nagle pojawiające się uczucie pragnienia- wysoki poziom cukru odwania organizm, w wyniku czego chorzy próbują ciągle uzupełniać płyny.

• bardzo szybki spadek masy ciała oraz wyraźny spadek masy mięśniowej- komórkom oraz tkankom brakuje glukozy, która warunkuje ich podstawowe funkcjonowanie.

• częstomocz- zbyt duża ilość cukru we krwi sprawia, że pacjent odczuwa ciągłe parcie na pęcherz.

• przewlekłe zmęczenie, apatyczność, senność- brak odpowiedniego poziomu insuliny powoduje, że do komórek nie jest dostarczana odpowiednia ilość energii.

• brak lub znacznie zmniejszony apetyt

• zimne palce- nawet przy wysokich temperaturach otoczenia

• swędzenie okolicy narządów rodnych- wysoki poziom cukru we krwi sprzyja pojawianiu się infekcji grzybiczych, w przebiegu których pacjenci uskarżają się na świąd

• zamglone pole widzenia- zbyt wysoki poziom cukru może wywołać napuchnięcie soczewki oka, co w konsekwencji może powodować zaburzenia widzenia.

W przebiegu cukrzycy I typu można również zaobserwować tzw. objawy ostre i wymagają natychmiastowej interwencji lekarza. Są one charakterystyczne dla kwasicy ketonowej, która nieleczona może doprowadzić nawet do zgonu. Do jej objawów można zaliczyć:

• nagle pojawiające się nudności oraz wymioty

• całkowity brak apetytu

• ostre, przeszywające bóle brzucha

• słodko- octowy zapach z ust.

Rozpoznanie cukrzycy typu I jest niezwykle proste. Można bowiem dokonać go na podstawie analizy badań krwi w połączeniu z dokładnym badaniem przedmiotowym i podmiotowym pacjenta.

W przypadku podejrzenia występowania cukrzycy lekarz zleca zbadanie stężenia poziomu cukru we krwi na czczo. Badanie to wykonywane jest minimum 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku, o czym pacjent powinien być wcześniej poinformowany. Jeśli wynik jest niepokojący lekarz może jeszcze zlecić tzw. krzywą cukrową- zwaną inaczej doustnym testem tolerancji glukozy. Pacjent ma pobieraną krew żylną, w następnej kolejności musi wypić 75 g rozpuszczonej glukozy. Po upływie 2 godzin ponownie pobierana jest krew. Uzyskany wynik pozwala na potwierdzenie bądź wykluczenie choroby.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca również wykonanie następujących badań: oznaczenie stężenia ciał ketonowych w moczu i krwi, oznaczenie poziomu cholesterolu, badanie HbA1c, stężenie albumin w moczu, ogólne badanie moczu wraz z osadem.

Aby komfort życia pacjenta z cukrzycą I stopnia nie odbiegał zbytnio od normy musi on przestrzegać zaleceń i reguł w swoim codziennym funkcjonowaniu. Na pierwszy plan wysuwa się zbilansowana i odpowiednio dobrana dieta. Wszystko, co jest spożywane musi zostać „uzupełnione” odpowiednio dobraną dawką insuliny.

Typ I nazywany jest również cukrzyca insulinozależną- co oznacza, że pacjenci przez całe swoje życie muszą przyjmować insulinę. Może ona być aplikowana na dwa sposoby. Za pomocą zastrzyków lub specjalnych pomp insulinowych. Jest to urządzenie niewielkich rozmiarów, które podaje pacjentowi określoną dawkę insuliny. Pompa jest podłączona na stałe do pacjenta za pomocą specjalnego drenu połączonego przez wkłucie podskórne. Pompa bardzo dobrze spełnia rolę trzustki i w ciągu dnia wstrzykuje małe dawki insuliny- nazywane są one wlewem podstawowym. Zwiększenie podaży insuliny następuje w trakcie spożywania posiłków przez chorego- bolus insulinowy. Aplikuje się go ręcznie przez naciśnięcie specjalnego przycisku. Inna dawka podawana jest przy posiłku złożonym z węglowodanów, inna przy białkach i tłuszczach. Pompa jest szczególnie zalecana osobom, które prowadzą aktywny tryb życia, u kobiet ciężarnych, przy pojawieniu się późnych powikłań cukrzycy tupu I.

W niektórych przypadkach stosowany jest również przeszczep trzustki. Są dostępne 3 warianty przeszczepu:

• przeszczep samej trzustki

• przeszczep trzustki po wcześniej wykonanym przeszczepie nerki od dawcy

• przeszczep trzustki i nerki wykonany w tym samym czasie- jest to wariant najczęściej stosowany zarówno w skali Polski jak i świata.

Przeszczep wykonywany jest w przypadku bardzo groźnych powikłań, ponieważ niesie za sobą ryzyko odrzucenia narządu oraz konieczność przyjmowania specjalnych leków do końca życia.

Jeśli jednak się powiedzie trzustka zaczyna w sposób normalny produkować insulinę i pacjent nie musi przyjmować zastrzyków. 



Stanowi podstawowy element leczenia cukrzycy typu I. Pacjent musi przestrzegać jej zaleceń, ciągle musi kontrolować ilość oraz skład spożywanego jedzenia. Jej główne założenia opierają się na odpowiednio dobranym stosunku przyjmowania węglowodanów do ilości przyjmowanej insuliny. W tym celu stworzono nawet specjalną jednostkę- wymiennik węglowodanowy (WW). 1 WW to 10 gram węglowodanów przyswajalnych. Lekarz diabetolog oraz dietetyk ustalają odpowiednią dietę i określają liczbę WW, którą pacjent może przyjąć w ciągu dnia.

Osoby, które cierpią na cukrzycę typu I są szczególnie narażone na przybieranie na wadze, dlatego muszą odżywiać się w sposób racjonalny. Nie ma specjalnych diet, pacjent przy spożywaniu posiłków musi kierować się zdrowym rozsądkiem. Zaleca się jeść częściej ale mniejsze porcje, można nawet spożywać słodycze, jednak wszystko z umiarem. 

Oczywiście, tak jak w przypadku wszystkich zalecane jest podejmowanie wysiłku fizycznego. Należy jednak odpowiednio go dawkować i jeśli pacjent chce ćwiczyć regularnie musi wiedzieć o tym, że zaleca się aktywność aerobową- czyli taką, która poprawia wytrzymałość i pozwala redukować masę ciała oraz skutecznie zmniejsza insulino-oporność. Do polecanych aktywności zaliczamy: jazdę na rowerze, pływanie, szybki marsz, bieganie.

W cukrzycy typu I nie jest wskazane aby podejmować wysiłek siłowy. W początkowej fazie poziom cukru we krwi wzrasta, a następnie nagle się obniża. Należy pamiętać, żeby wykonywać pomiary poziomu glikemii zarówno przed, jak i po wysiłku. Ćwiczenia można wykonywać jedynie w sytuacji, gdy jej poziom będzie uregulowany. Jako bezwzględne przeciwwskazanie uznaje się glikemię, która wynosi >300 mg/dL. 

Niestety ale tak. Cukrzyca powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych, które nie są w stanie w sposób prawidłowy doprowadzić krwi do poszczególnych narządów w organizmie. Do przewlekłych powikłań można zaliczyć:

• nefropatię- uszkodzenie nerek

• znaczne zwiększone ryzyko występowania chorób sercowo- naczyniowych oraz zmian miażdżycowych

• neuropatię- jest to jedno z najczęściej spotykanych powikłań u pacjentów. Może objawiać się zaburzeniami czucia, zaburzeniami funkcjonowania mięśnia sercowego lub uczuciem pieczenia

• zespół stopy cukrzycowej- stopa nie jest ukrwiona prawidłowo, w wyniku czego jest bardziej podatna na wszelkiego rodzaju urazy, otarcia. Pojawiające się rany bardzo trudno się goją.

• zaburzenia widzenia- pojawiać się może zaćma lub retinopatia.

Istnieją również ostre powikłania, które mogą w sposób bezpośredni zagrażać zdrowiu i życiu pacjenta. Pacjent może wpaść w tzw. śpiączkę hipoglikemiczną, która jest spowodowana przyjęciem zbyt dużej dawki insuliny w stosunku do ilości spożytego pokarmu. Pojawić się może również kwasica ketonowa- ta z kolei związana jest ze zbyt małą ilością insuliny we organizmie. Pojawia się, kiedy to pacjent przerywa przyjmowanie hormonu, w niektórych jednak przypadkach może ją wywołać udar mózgu, zawał serca, ciąża lub zapalenie trzustki. 

 
Autor: Redakcja Bakalie.com