Historia i występowanie
Mandarynka pochodzi z południowo – wschodniej Azji. Była uprawiana w Chinach i w Indochinach czyli na obszarze dzisiejszego Wietnamu, Kambodży i Laosu już 4000 tysiące lat temu. Do dziś w górskich rejonach tej krainy rośnie dużo dzikich drzew mandarynkowych. Jednak dziko rosnące drzewka, wydzielają nieprzyjemny zapach i zawierają bardzo dużo pestek.
Z Chin i Indochin mandarynki dotarły do Indii, Sri Lanki i Filipin. Jednak tajemnica ich uprawy była długo strzeżona, dlatego mimo iż pierwsze informacje o mandarynkach docierały do Europy już w XII wieku, jednak sam owoc został poznany w Europie dopiero w XIX wieku. W 1805 roku zaczęto uprawiać mandarynki w Anglii, a następnie około roku 1850 trafiły do Włoch. Już w 1840 r. mandarynka dotarła do Luizjany, a następnie do Kalifornii i na Florydę.
Nie jest jasne skąd wzięła się nazwa „mandarynka”. Część badaczy uważa, że pochodzi ona od wyspy Mauritius, która w języku miejscowym wymawiana jest jako Mandara. Inna wersja mówi, że mandarynki zawdzięczają swoją nazwę dostojnikowi chińskiemu Mandarynowi, noszącemu szaty w kolorze tego owocu.
Historia klementynki
Jedną z odmian mandarynki jest klementynka, skrzyżowanie mandarynki z gorzką pomarańczą. Jej historia nie jest do końca jasna. Jedne źródła podają, że wyhodował ją lub odkrył w swoim ogrodzie francuski misjonarz Clément Rodier w 1890 roku. Inne mówią, że została przypadkowo odkryta w 1912 roku w Algierii, a jej nazwa wywodzi się od nazwiska francuskiego trapisty Père’a Clémenta. Istnieje również teoria, mówiąca o tym, że klementynki pochodzą z Azji i stamtąd dotarły do regionu Morza Śródziemnego.
Uprawa
Mandarynki są odporniejsze na niskie temperatury niż inne cytrusy, jednak rozwijają się najlepiej gdy temperatura nie spada poniżej 7° C, a liście tego drzewka są podatne na działanie mrozu. Polski klimat nie sprzyja zatem uprawie mandarynek.
W cieplejszym klimacie mandarynki mogą być uprawiane w ogrodzie, w miejscu gdzie jest dobre nasłonecznienie. Najlepiej gdy słońce dociera tam od samego rana.
Mandarynka najlepiej rośnie na glebach umiarkowanych, ciężkich, ilastych lub gliniastych, neutralnych lub alkalicznych. Wymaga regularnego podlewania. Mimo iż potrzebuje dużo wody nie rośnie dobrze na terenach podmokłych.
Nasiona mandarynek gdy tylko dojrzeją powinny być oddzielane od owoców i starannie oczyszczone. Następnie należy je wysiać w szklarni, najlepiej w marcu, utrzymując temperaturę ok. 13° C. Kiełkowanie trwa koło dwóch trzech tygodni. Z jednego nasiona możemy otrzymać dwie lub więcej sadzonek. Aby sadzonki nie zgniły należy w szklarni zastosować odpowiednia wentylację. Gdy rośliny podrosną należy je rozsądzić do pojedynczych doniczek. W szklarni młode drzewka mandarynkowe powinny spędzić trzy lata, dopiero po tym okresie mogą być przesadzone do ogrodu. Jest to spowodowane brakiem odporności młodych roślin na niskie temperatury. Najlepszym okresem na przeniesienie mandarynek na dwór jest lato. W zimie należy zapewnić drzewkom ochronę przed mrozem.
Uprawa mandarynek w doniczkach
Podobnie jak inne cytrusy mandarynki możemy uprawiać też w doniczkach, na parapetach, tarasach balkonach lub oranżeriach. Wtedy również należy im zapewnić dużo ciepła i słońca, aby mogły zdrowo się rozwijać. Podobnie jak w przypadku uprawy w ogrodzie dobrze jest gdy słońce dociera do nich od rana, dlatego najlepiej ustawić doniczki na oknach od strony wschodniej lub ze względu na najlepsze nasłonecznienie, południowej. Pod wpływem słońca liści mandarynek mogą się zrobić „omdlałe” i wyglądać mało jędrnie. Jest to proces naturalny i nie oznacza nic złego. Po nocnym odpoczynku od słońca liście znowu będą miały zdrowy wygląd. Jeżeli mamy taka możliwość dobrze jest wystawiać drzewka latem na dwór np. na balkon. Będą miały dzięki temu więcej słońca. Podczas upałów należy często podlewać rośliny, uważając jednak by nie polewać woda liści.
Gleba w doniczkach również powinna być gliniasta lub iłowa. Do ziemi dobrze jest dodać kompostu. Mandarynki namnażają się łatwo i szybko wchodzą w okres owocowania. Wiosną lub wczesnym latem lekko zdrewniałe pędy mandarynek z 3 – 4 liśćmi odcinamy od rośliny matki. Po posadzeniu sadzonek w ziemi należy zapewnić im temperaturę 20 – 25° C i wysoką wilgotność. Doniczki należy nakryć folią, w której robimy kilka dziurek dla zapewnienia wymiany powietrza. Uważamy, aby nie stały w miejscu zbyt słonecznym, bo może to się skończyć zniszczeniem sadzonek. Po kilku dniach folię zdejmujemy. Mandarynki najlepiej przesadzać wczesną wiosną. Wybieramy doniczki przynajmniej dwa razy większe niż wcześniej. Od spodu doniczki należy wywiercić otworki, aby nadmiar wody miał się którędy wydostać i roślina nie stała w wodzie. Po przesadzeniu rośliny należy ją obficie podlać i umieścić na 24 godziny w cieniu.
Największym problemem jeśli chodzi o uprawę mandarynek w mieszkaniu jest suche powietrze zwłaszcza w okresie zimowym gdy grzeją kaloryfery. W marę możliwości powinniśmy zapewnić w pokoju gdzie stoją drzewka nawilżenie i dobrą cyrkulacje powierza.
Produkty z mandarynek
Kupując mandarynki powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na ich zapach. Intensywny, przyjemny zapach świadczy o tym, że owoc jest dojrzały. Skórka musi być gładka, bez przebarwień oraz pustych miejsc (świadczą o tym, że mandarynka jest wyschnięta).
Na rynku dostępnych jest kilka odmian tych owoców:
- klementynki - połączenie mandarynki i gorzkiej pomarańczy. Mają kwaskowaty miąższ, mało pestek, skórka obiera się bez żadnych problemów.
- tangelo - skrzyżowanie grejpfruta i mandarynki. Słodka w smaku, z lekka nutą goryczy.
- satsuma - nie zawiera pestek.
Ich różnorodność sprawia, że są one powszechnie stosowane w kuchni. Oczywiście najczęściej jedzone są na surowo. Przed ich spożyciem należy dokładnie umyć skórkę, gdyż na pewno jest niej pełno środków chemicznych.
Mandarynka doskonale sprawdzi się jako dodatek do ciast, domowych wypieków. Stanowi również doskonałą bazę do dżemów, marmolad, konfitur. W sklepach dostać można sok mandarynkowy, galaretkę, kisiel a także owoce w formie kandyzowanej i w syropie.
Mandarynki kandyzowane nie są jedynie smaczną przekąską. Idealnie sprawdzą się jako dodatek do musli, owsianki czy owocowego koktajlu. Swoim cudownym, egzotycznym smakiem i delikatna słodyczą wzbogaca każde danie. Ponieważ dodatkowo są niezwykle urokliwe, nadają się doskonale do dekorowania ciast i wypieków. Nikt im się nie oprze.
Mandarynki zanurzone w słodkim syropie będę perfekcyjnym dodatkiem do sałatki owocowej lub lodów. Sam syrop, w którym są zanurzone, można wykorzystać do doprawienia sosów, szczególnie mięsnych, ponieważ mandarynka idealnie komponuje się z daniami z dodatkiem mięsa.
Autor: Redakcja Bakalie.com
