Arabika – wybitna kawa dla smakoszy

Bakalie.com

Ponad 70% produkowanej na świecie kawy to arabika. Jest szczególnym, wymagającym cierpliwej i pracochłonnej opieki, gatunkiem. Uprawiana jest w pasie równikowym całego globu od Ameryki Południowej, poprzez Afrykę do południa Azji i Indonezję. Charakteryzuje się łagodnym smakiem i wspaniałym aromatem. Jej właściwości cenione są przez kawoszy na całym świecie.

Skąd pochodzi?

Kawa arabika (Coffea arabica), czyli kawa arabska, została opisana w 1753 r. w dziele Species Plantarum przez twórcę podstaw systemu klasyfikacji roślin, szwedzkiego botanika Karola Linneusza.Nazwa związana jest z Półwyspem Arabskim, gdzie badacz po raz pierwszy zetknął się z tym gatunkiem. Był to najwcześniej poznany, uprawiany gatunek drzewa kawowego. Trudno powiedzieć, czy na Półwyspie Arabskim kawowce znalazły się samoistnie, czy też zostały przeniesione tam przez człowieka, gdyżpochodzą z Afryki Zachodniej. Rosną dziko w okolicach Wielkich Jezior Afrykańskich, a za ojczyznę kawy uważana jest Etiopia.

 

Przypuszcza się nawet, że samo słowo „kawa” pochodzi od etiopskiego miasta Kaffa. Inne źródła podają, że nazwa wywodzi się od starego, arabskiego słowa „gahwah” albo tureckiego „kahweh”, które można tłumaczyć, jako „usuwający zmęczenie” lub „siła podnosząca”. Etiopska legenda opowiada o pasterzu, który pewnego dnia zauważył, że jego kozy są wyjątkowo pobudzone. Dostrzegł też, że te bardziej ożywione zjadają małe rosnące na drzewach owoce. Zebrał trochę owoców i zaniósł do niedalekiego klasztoru, gdzie mnich o imieniu Chadely zgniótł je i wrzucił do ognia. Niedługo potem rozszedł się wspaniały aromat palonej kawy.

 

Jak rośnie arabika?

Kawowiec jest zimozielonym drzewem, które w stanie dzikim dorasta do dziesięciu metrów. Na plantacjach, dla ułatwienia zbiorów, jest przycinane do 1.5 – 2 m i bardziej przypomina krzew. Ma duże, błyszczące liście i białe, delikatne kwiaty, podobne do jaśminu, wyrastające bezpośrednio z szypułek liści. Owocami są czerwone, jagody, które dojrzewają przez 9 miesięcy. W słodkim miąższu znajdują się dwa ziarna okryte twardą łuską, tak zwanym pergaminem. Pod nim znajduje się, określana srebrną skórką, cienka osłonka. Wyłuskane ziarna arabiki są płaskie, nieco podłużne i mają lekko zielonkawy kolor, a w procesie palenia nabierają niepowtarzalnych właściwości smakowych i zapachowych. Jest rośliną rosnącą w klimacie równikowym, gdzie może kwitnąć i owocować przez cały rok. Plantacje arabiki znajdują się zwykle na terenach górzystych i wyżynnych (pomiędzy 800 a 2000 m n.p.m.), gdzie panują najlepsze warunki do jej uprawy. Smakosze uważają, że im wyżej rośnie, tym jej aromat jest pełniejszy.

Czym różni się arabika od innych gatunków?

Arabika nie jest tak mocna, jak inne kawy. Zawiera od 1% do 1,5% kofeiny. Jest delikatna i bardzo aromatyczna, a niektóre jej odmiany mają wyczuwalną czekoladową lub korzenną nutę. Jest lekko kwaskowa, ale nie kwaśna, a jej gorycz jest łagodna.

Jako jedyna wśród wszystkich uprawianych gatunków jest rośliną poliploidalną, czyli w jądrze każdej komórki znajduje się więcej chromosomów (44), niż mają komórki innych gatunków kawy (22). Z jednej strony czyni to arabikę wyjątkową, dając tak ceniony, niepowtarzalny smak i zapach, z drugiej zaś stwarza trudności w uprawie, gdyż roślina jest bardziej o innych wrażliwa na choroby i wahania temperatury. Podnosi to znacznie koszty produkcji i dlatego też cena arabiki, mimo jej wielkiej popularności, jest tak wysoka.

Polecane odmiany arabiki

Obecnie, w różnych rejonach świata uprawia się ponad 20 odmian arabiki. Do najszlachetniejszych odmian można zaliczyć:

 

  • Jamajka Blue Montain jest najbardziej luksusową i najdroższą odmianą - wybitnie zrównoważona, bez goryczki i subtelnie kwaskowa z delikatnym owocowym odcieniem;
  • Tarazzu uprawiana jest w Kostaryce, mimo że jest mocna, ma delikatny, orzeźwiający smak i lekki orzechowy aromat;
  • Excelso Kolumbia to najsmaczniejsza i najdroższa kawa kolumbijska, wspaniale zrównoważona i jedwabista w smaku;
  • Etiopia Djimah to dzika odmiana, która ma specyficzny, bogaty smak i winno-owocową nutę;
  • Nikaragua Superior ma silny aromat, łagodny, kwaskowy smak z koniakowym akcentem. Jest średnio mocna i zalecana do kawy espresso.

 

Na właściwości smakowe kawy wpływa nie tylko gatunek czy odmiana, ale równie duże znaczenie ma sposób zbioru, palenia oraz czas przechowywania.Najlepsza zbierana jest ręcznie. Zbyt mocne palenie powoduje utratę naturalnego aromatu. Najlepsza jest oczywiście kawa świeżo palona.

Jaką arabikę możemy kupić w sklepach?

Większość kaw, które są w sklepach to mieszanki arabiki z innymi gatunkami, najczęściej robustą. Dotyczy to wszystkich rodzajów kawy zarówno ziarnistej, mielonej, jak i rozpuszczalnej. Tworzenie mieszanek wynika z ceny arabiki, która jest zdecydowanie wyższa niż robusty i innych gatunków.  Alternatywą dla sklepów są lokalne palarnie, oferujące świeżo paloną kawę, z pełną informacją, jakie gatunki kupujemy.

 

Autor: Redakcja Bakalie.com