Szałwia jest rośliną wysoko cenioną w ziołolecznictwie. Świeża i suszona, w formie naparów i nalewek pomaga w leczeniu wielu chorób. Jej właściwości zdrowotne wykorzystywane są również do produkcji kosmetyków, poprawiających kondycję skóry i włosów.Cytrynowo-miętowy aromat sprawia, że szałwia jest świetną przyprawą do wielu potraw. Z kolei gatunki szałwii o wybitnych walorach ozdobnych upiększają parki, skwery i ogrody.
„I lipową aleją wrócicie przed ganek,
Gdzie na rabatkach pachną szałwia i tymianek”.
Czesław Miłosz - „Ogrodnik”
Roślina rosnąca i uprawiana na całym świecie
Szałwia (Salvia L.) jest wieloletnią krzewinką z rodziny wargowych. Ma dwuwargowe kwiaty, najczęściej barwy fioletowej. Na jej właściwości zdrowotne wskazuje łacińska nazwa, pochodząca od słów salvare, czyli „czuć się dobrze”, albo salvus, które znaczy „zdrowy”. Występuje w basenie Morza Śródziemnego oraz w Azji Mniejszej, na Krymie, i w Syrii. Lubi żyzną glebę i słoneczne stanowiska.Szałwię uprawiano w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie, gdzie początkowo wykorzystywano jej właściwości lecznicze, a z czasem także przyprawowe. Dziś uprawiana jest na całym świecie, poza obszarami o bardzo zimnym oraz zdecydowanie tropikalnym klimacie.
Zioło święte i magiczne
Według chrześcijańskich przekazów szałwia swe lecznicze właściwości otrzymała od Boga. Wierzący w jej wyjątkowość mnisi, uprawiali ją w niemal w każdym, klasztornym ogrodzie.W wielu kulturach świata szałwia była ziołem wróżbitów. Pomagała w widzeniach i przepowiedniach. Uważano, że zapewnia długowieczność i chroni przed złymi duchami. Stare przysłowie mówi: „Kto ma szałwię w ogrodzie, tego śmierć nie ubodzie”.Dymem z szałwii do dziś okadza się ludzi i domy, aby usunąć wszystko, co negatywne i oczyścić aurę. Odymianie szałwią, odpędzające zło, stosowali między innymi Indianie i celtyckie czarodziejki, a w kulturze żydowskiej oczyszczano w ten sposób żywych, po kontakcie ze zmarłymi.
Setki różnych gatunków szałwii
Źródła podają różną liczbę poznanych gatunków szałwii. Większość wymienia ich około 500, ale na przykład „Wikipedia” podaje, że jest ich ponad 900. Poznajmy kilka najbardziej znanych i najczęściej wykorzystywanych:
- Szałwia omszona to obok szałwii błyszczącej, zwanej czerwoną, najpopularniejsza odmiana ozdobna. Jest ceniona za długotrwałe i obfite kwitnienie;
- Szałwia biała uważana jest za mistyczną. To z jej suszonych liści robi się kadzidełka, które mają oczyszczać aurę i chronić przed wampirami energetycznymi. Znajduje też zastosowanie, jako zioło o właściwościach leczniczych;
- Szałwia hiszpańska to roślina, której nasiona o nazwie chia mają wybitne właściwości zdrowotne i odżywcze. Chia dodaje się do potraw zalecanych w licznych zdrowych dietach;
- Szałwia wieszcza zwana też proroczą, boską i szałwią czarownika zalicza się do najsilniejszych, naturalnych substancji psychoaktywnych. Palenie, żucie liści lub picie soku ma silne działanie narkotyczne. W Polsce, jako narkotyk, jest zakazana;
- Szałwia lekarska ma największe własności lecznicze ze wszystkich gatunków i jest najczęściej stosowana w fitoterapii. Jest także ceniona, jako przyprawa i składnik kosmetyków.
Właściwości lecznicze szałwii lekarskiej
Liście i zawarte w nich olejki eteryczne są bogate w wiele różnorodnych, bioaktywnych substancji. Dzięki nim wywary i napary z szałwii:
- uspokajają i poprawiają pamięć;
- hamują reakcje zapalne stawów,
- leczą astmę;
- łagodzą objawy klimakterium;
- leczą zapalenie gardła, krtani, kaszel i ból gardła;
- likwidują trądzik i podrażnienia skóry;
- kurują stany zapalne w jamie ustnej;
- wspomagają trawienie.
Przeciwwskazania:
Zawarty w olejku eterycznym tujon, który ma właściwości trujące, może wywołać niepożądane działania uboczne. W małych dawkach jest lekiem, natomiast przedawkowanie może prowadzić do bólów brzucha, wymiotów, biegunki i zapalenia nerek.
Szałwia, jako przyprawa w kuchni
Do potraw dodaje się roślinę świeżą lub suszoną. Szałwia nadaje daniom orzeźwienia i soczystości. Ponieważ poprawia trawienie, jest polecana do tłustych potraw. Cytrynowy posmak szałwii pasuje do drobiu i ryb. Ziołem aromatyzuje się mięsne farsze, kiełbasy oraz pasztety. Szałwia komponuje się także z warzywami zarówno w sałatkach, jak i daniach z roślinami strączkowymi czy kapustą. Można też używać szałwii do dekoracji deserów.Trzeba jedynie pamiętać, że szałwia jest bardzo mocną przyprawą i stosować ją z umiarem, aby nie zdominowała potraw.
Kosmetyki z szałwią
Zioło działa oczyszczająco i tonizująco na skórę oraz wzmacnia włosy i zapobiega ich wypadaniu. Wyciąg i olejki z szałwii dodawane są do kremów, toników, balsamów, mydeł i szamponów.Można pokusić się o zrobienie domowych kosmetyków z szałwią. Wystarczy dodać wyciąg z szałwii lub kilka kropli olejku do maseczki na twarz, do toniku lub, nieco więcej do kąpieli. Na wzmocnienie włosów dobrze jest dolać wyciąg z szałwii do ostatniego ich płukania.
Autor: Redakcja Bakalie.com
