Kruszyna pospolita - co warto o niej wiedzieć ?

Bakalie.com

Kruszyna- Niepozorna, wszędobylska roślina

Kruszyna pospolita (frangula alnus) to duży krzew lub niewielkie drzewo, dorastające do 5 – 7 metrów. Należy do rodziny szakłakowatych. Nazywana jest też szakłakiem kruszyną, wilczyną lub troszczyną. Wyglądem jest bardzo zbliżona do szakłaka pospolitego. Jedyną, widoczną różnicą są ciernie. Kruszyna ich nie ma, szakłak zaś uzbrojony jest w ostre kolce. Charakterystyczną dla kruszyny właściwością są delikatne, cienkie i kruche gałązki. Najprawdopodobniej od tej cechy wzięła się jej polska nazwa. Młode pędy i pąki są pokryte brązowym kutnerem. Kora jest szarobrązowa, a liście jajowate, całobrzegie i zaostrzone na końcach. Kwitnienie rozpoczyna w maju i może ono trwać nawet do września. Po zapyleniu kwiaty przekształcają się w drobne, kuliste owoce, początkowo koloru zielonkawego, dojrzewając, stają się czerwone, aż w końcu przyjmują kolor czarny. Poszczególne owoce dojrzewają niejednocześnie, dzięki czemu, na jednym krzewie można obserwować w danym momencie różnokolorowe owoce i kwiaty. Do niedawna kruszyna znajdowała się w Polsce pod częściową ochroną gatunkową. Powodem było rabunkowe pozyskiwanie kory, która ma zastosowanie w ziołolecznictwie i w przemyśle farmaceutycznym.

Kruszyna od wieków rośnie na terenach całej Europy, północno-zachodniej Afryki, i Azji Mniejszej aż po północną i środkową Azję (Kazachstan). Przekroczyła nawet Atlantyk i dziś spotykana jest na całym kontynencie Ameryki Północnej. W wielu stanach Ameryki stała się gatunkiem inwazyjnym.

Kruszyna pospolita rośnie w całej Polsce. Najczęściej można ją spotkać na nizinach i na pogórzu. Zasiedla lasy, zarośla i zadrzewienia śródpolne. Rośnie też na bagnach i terenach podmokłych.

Kruszyna nie ma wielkich walorów dekoracyjnych, więc niezbyt często spotykana jest parkach czy ogrodach. Uprawa jej jest prosta i nie wymaga dużych nakładów. Jest rośliną niewybredną, jeśli chodzi o glebę, choć preferuje stanowiska wilgotne. Jest odporna na mrozy i dobrze rośnie zarówno w pełnym słońcu, jak i w cieniu. Nie potrzebuje też dodatkowych zabiegów pielęgnacyjnych w postaci cięcia czy nawożenia.

Właściwości lecznicze kruszyny

Substancje zawarte w kruszynie pobudzają perystaltykę jelita, wydzielanie żółci i soków trawiennych. W polskim ziołolecznictwie ludowym kruszynę pospolitą aplikowano jako środek przeczyszczający, a zewnętrznie stosowano do zwalczania świerzbu.

Również obecnie owoce i kora stosowane są w leczeniu długotrwałych zaparć, chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Składniki organiczne zawarte w kruszynie sprawiają, że znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Owoce i kora stanowią składnik wielu preparatów przeczyszczających i odchudzających.W ziołolecznictwie wykorzystuje się także zbierane jesienią owoce kruszyny pospolitej.

Co prawda, owoce kruszyny wyglądają apetycznie i przypominają czarne jagody, jednak nie wolno ich jeść, zwłaszcza w dużych ilościach. Mogą spowodować nudności, krwawą biegunkę, zawroty głowy, a nawet utratę przytomności. Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży i opiekunowie dzieci.Owoce, a przede wszystkim kora kruszyny mają jednak znaczące właściwości lecznicze i odpowiednio spreparowane oraz podawane w optymalnych dawkach leczą, a nie szkodzą.

Ciekawostki o kruszynie

Najcenniejszym, pozyskiwanym z kruszyny surowcem, który służy do produkcji leków, jest kora. Zbiera się ją wczesną wiosną, przed rozwojem liści. Do użycia nadaje się dopiero po podgrzewaniu przez przynajmniej dwie godziny w temperaturze 100°C lub po wysuszeniu jej w warunkach naturalnych i rocznym leżakowaniu. Podobnie powinny być traktowane owoce przygotowywane jako składnik naparów.

W dawnych czasach drewno kruszyny było surowcem do wyrobu węgla na proch strzelniczy. Z kolei korę i owoce stosowano do farbowania tkanin. Owocami barwiono je na fioletowo lub żółtozielono, a wywarem z kory na brązowo.Dziś drewno kruszyny używane jest do produkcji węgla rysunkowego.

Ponieważ jest rośliną miododajną, a jej kwiaty zawierają dużo nektaru oraz przez wzgląd na długi okres kwitnienia jest wybitnie ceniona, jako pożytek pszczeli. W okolicach, gdzie rośnie kruszyna pospolita, pszczelarze często stawiają swoje pasieki.

 

Autor: Redakacja Bakalie.com