Jeżyny owoce znane od starożytności
Bogowie z Olimpu pod wodzą Zeusa walczyli z Tytanami o władzę nad światem. Po ciężkich bojach zwycięstwo przypadło olimpijczykom. Z kapiącej na ziemię krwi pokonanych Tytanów wyrosły kolczaste krzewy jeżyn. Odtąd sok z jeżyn Grecy nazywają krwią Tytanów.
Jeżyna jest jednym z najstarszych znanych człowiekowi owoców. Jej ślady odkryto już w prehistorycznych wykopaliskach. Rośnie w całej Europie. W Polsce zależnie od regionu nazywana jest ostrężyną, ożyną, sinojagodą, drapakiem, dziadami, popielicą lub pilchem. Można ją spotkać na skrajach lasów, miedzach, dzikich skarpach, skrajach dróg, w zaroślach i na nieużytkach.
Jeżyna jest kolczastym krzewem o rozłożystych pędach. Tworzy zwarte, niedostępne kępy. Wiosną zakwita niepozornymi białymi albo różowymi kwiatami. Pod koniec lata dojrzewają owoce, składające się z przyrośniętych do dna kwiatowego kilkudziesięciu drobnych kuleczek z malutką pestką w środku. Kształtem przypominają maliny. Są jednak intensywnie czarne, czasem z domieszką granatu lub fioletu. Niektóre lśniące inne pokryte popielatym nalotem. Mają specyficzny, przyjemny aromat i słodko-kwaśny smak.
W Polsce rośnie około stu odmian jeżyn, więc nawet nie próbujemy ich opisać. Dzieje się tak dlatego, że jeżyny bardzo łatwo krzyżują się między sobą. Można jedynie wymienić najpowszechniejsze odmiany, czyli jeżynę fałdowaną i jeżynę popielicę. Wszystkie są jadalne, smaczne i zdrowe. Jeżyny łatwo spotkać na spacerze w lesie czy na łące. Warto pokusić się o samodzielne zebranie pysznych owoców i urozmaicenie naszych posiłków. Dobrze jest sprawdzić najpierw kilka miejsc, posmakować i zdecydować z jakiego „poletka” najbardziej nam smakują. Własnoręczne zbieranie jeżyn to walka ze stale nas oplątującymi gałązkami, uzbrojonymi w ostre kolce. Nie sposób wyjść niepodrapanym z jeżynobrania. Ale jaka satysfakcja! Dziko rosnące jeżyny mają więcej aromatu i smakują przepysznie. Nie dorównują im odmiany hodowlane ani uprawiane w ogrodach.
Właściwości profilaktyczne i zdrowotne jeżyn
Kiedyś jeżyny stosowano wyłącznie w ziołolecznictwie. Naparami, odwarami, nalewkami i sokami leczono wiele chorób. Dzisiejsza medycyna także docenia lecznicze właściwości jeżyn. Ich owoce i liście są bogate w ważne dla naszych organizmów substancje organiczne. Jeżyny zawierają bardzo dużo antyoksydantów, czyli naturalnych substancji niwelujących szkodliwe działanie wolnych rodników. Dzięki nim mają właściwości antynowotworowe i spowalniającą procesy starzenia się organizmu, w tym skóry. Wysoka zwartość witamin C i E działa profilaktycznie na chorobę zwyrodnieniową plamki żółtej oczu.
Ponadto jeżyny wspomagają pracę układu krążenia i przyspieszają przemianę materii, usprawniając pracę przewodu pokarmowego. W dodatku są niskokaloryczne i zawierają dużo błonnika. Świetnie sprawdzają się, jako element diety odchudzającej. Jeżyny mają niski indeks glikemiczny i obniżają poziom cukru we krwi, są więc zalecane osobom chorym na cukrzycę. Można też stosować sok z jeżyn w kompresach na krosty, wypryski i liszaje. Na przewlekłe schorzenia żołądka, bóle brzucha, biegunki i wzdęcia działają zbawiennie odwary z liści jeżyn. Liście mają także właściwości ściągające, moczopędne i dezynfekujące. Niezliczone wręcz właściwości prozdrowotne jeżyn powinny zachęcić nas do jadania ich możliwie najczęściej.
Jeżyna- cenny surowiec w kosmetyce
Jeżyny to owoce zdrowia i młodości. Dlatego są wykorzystywane także jako cenny surowiec w kosmetyce. Powstają preparaty na bazie ekstraktu z jeżyn, które wykorzystuje się w wielu produktach do pielęgnacji urody.
Kosmetyki z wyciągiem z jeżyn są szczególnie cenne dla cery suchej i naczyniowej. Maseczki z jeżyn poprawiają koloryt skóry, chronią przed promieniami UV, wzmacniają i uszczelniają drobne naczynia krwionośne twarzy. Jeżyny pobudzają syntezę kolagenu i elastyny, których niedobór odpowiada za powstawanie zmarszczek. Kompleksowa kuracja, czyli spożywanie i stosowanie wszelkiego rodzaju maseczek z jeżynami to wspaniały sposób na poprawę wyglądu.
Jeżyna- niezastąpiona w kuchni
Jeżyna kiedyś królowała w polskiej kuchni. Ze względu na jej wybitne właściwości lecznicze i smakowe warto przywrócić jej jedną z głównych ról wśród owoców, które jadamy. Można używać jej do ciast i deserów. Nadają się także świetnie, jako dodatek do surówek i sałatek. Warto robić przetwory z tego owocu. W każdej domowej spiżarni powinny znaleźć się konfitury, dżemy, galaretki, soki, kompoty, nalewki i wina jeżynowe.
Jeżyny są zdrowe, smaczne i o ile tylko zechcemy wybrać się do lasu na zbiory, możemy je mieć je za darmo. Ze względu na wspaniały smak i aromat oraz dobroczynne właściwości lecznicze korzystajmy z jeżyn najczęściej jak się da.
Autor: Redakcja Bakalie.com
