Układ immunologiczny to współpracujący ze sobą zespół komórek, tkanek i narządów odpowiedzialnych za ochronę wszystkich organów naszego ciała. Bez niego groziłyby by nam nieustanne zarażenia chorobami bakteryjnymi, wirusowymi oraz wywoływanymi przez grzyby i pasożyty. Warto wiedzieć jakie mechanizmy decydują o naszej odporności.
Czym jest układ immunologiczny?
Główną jego częścią jest układ limfatyczny, składający się z sieci węzłów chłonnych i naczyń. Naczynia limfatyczne są cienkimi rurkami, które podobnie jak naczynia krwionośne rozgałęziają się, obejmując cały organizm. Znajduje się w nich limfa, która zawiera płyn tkankowy, produkty odpadowe i komórki układu odpornościowego. Węzły chłonne to gruczołowate skupiska komórek. W węzłach i naczyniach znajdują się białe krwinki, które zatrzymują i pochłaniają wirusy, bakterie i inne patogeny, w tym również komórki rakowe. Powstają one w szpiku kostnym, kolejnym z narządów limfatycznych. Zaliczają się jeszcze do nich śledziona, grasica, migdałki i jelita.
Jakie są mechanizmy ochronne organizmu?
Mamy specjalny układ, chroniący przed wniknięciem chorobotwórczych czynników. Atakujące nas patogeny to przede wszystkim bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki oraz pasożyty jelitowe.
Odporność nieswoista, czyli pierwsza linia obrony ma za zadanie uniemożliwić wniknięcie patogenu do organizmu, a jeśli się to przydarzy, to unieszkodliwić go i zlikwidować, zanim wywoła chorobę.
Ochronę tę sprawują:
- skóra;
- błony śluzowe układu pokarmowego i oddechowego;
- ślina i łzy;
- żołądek z jego niskim pH;
- leukocyty znajdujące się pod powierzchnią skóry i błon śluzowych.
Odporność swoista to druga linia obrony działająca przeciw konkretnemu czynnikowi chorobotwórczemu. Polega na rozpoznaniu antygenu — charakterystycznej dla każdego drobnoustroju substancji, znajdującej się na jego powierzchni i wytworzeniu przez limfocyty immunoglobulin, czyli przeciwciał, które wiążą i neutralizują antygen. Część potomnych limfocytów nie produkuje już przeciwciał, tylko przekształca się w tak zwane komórki pamięci. W ten sposób nabywamy odporności na choroby wywoływane przez konkretny patogen.
Co może zakłócić pracę układu odpornościowego?
Zaburzenia w działaniu układu immunologicznego mają różne przyczyny.:
- pierwotny niedobór odporności to grupa ponad 250 chorób o podłożu genetycznym;
- wtórny niedobór odporności, inaczej tzw. nabyty niedobór odporności, pojawia się przy wielu chorobach, niedożywieniu, po zabiegach chirurgicznych, oparzeniach czy przeszczepach narządów i podawaniu leków immunosupresyjnych;
- choroba autoimmunologiczna, czyli agresywna reakcja układu odpornościowego wobec własnych komórek;
- niektóre nowotwory;
- niehigieniczny tryb życia, stresy, przepracowanie, uboga w witaminy i minerały dieta, brak aktywności fizycznej.
Choroby obniżające odporność
- Alergie, których przyczyną jest nadwrażliwość układu immunologicznego, co prowadzi do niewłaściwych reakcji obronnych organizmu;
- Mononukleoza to nawracająca, wirusowa choroba atakująca limfocyty, czyli jeden z najważniejszych systemów radzenia sobie z patogenami;
- AIDS, zespół nabytego upośledzenia odporności to najgroźniejsza choroba niszcząca układ immunologiczny organizmu, który staje się podatny na wszelkiego rodzaju infekcje, których nie potrafi zwalczać;
- Cukrzyca, zarówno typu 1, jak i 2, poza podwyższonym poziomem cukru we krwi osłabia również odporność. Prowadzi do autoagresji własnych komórek odpornościowych i przyczynia się do równoczesnego zapadania na inne choroby;
- Anoreksja oraz bulimia powodują zaburzenia gospodarki hormonalnej, awitaminozę i wypłukiwanie substancji odżywczych. W stanie ogólnego osłabienia organizm nie jest zdolny do prawidłowej reakcji immunologicznej;
- Zespoły Downa, Turnera, Hutchinsona-Gilforda, Blooma i niedokrwistości Dubowitza. Część z nich cechuje obniżona sprawność intelektualna, ale też genetycznie uwarunkowany pierwotny niedobór odporności. U chorych często dochodzi do infekcji bakteryjnych dróg oddechowych oraz chorób autoimmunologicznych, takich jak celiakia i białaczka;
- Zespół Guillaina-Barrégo to groźna choroba autoimmunologiczna, charakteryzująca się uszkodzeniem nerwów w wyniku wadliwej reakcji układu odpornościowego. Powoduje niedowład członków, paraliż mięśni twarzy, wahania ciśnienia krwi i silne bóle oraz zwiększa podatność na mononukleozę i cytomegalię;
- Choroba Gravesa-Basedowa to kolejna choroba autoimmunologiczna. Wywołuje nadczynność tarczycy, co jest przyczyną powstania niedoczynności kory nadnerczy, bielactwa, cukrzycy typu 1, zapalenia stawów oraz charakterystycznego wytrzeszczu gałek ocznych.
- Białaczka jest nowotworem krwi, powodującym mutacje białych krwinek (leukocytów) i upośledzające ich zdolność do obrony organizmu przed infekcjami. Zwiększa podatność na zakażenia bakteryjne i wirusowe. Nawet zwykłe przeziębienie staje się niebezpieczne dla życia.
Autor: Redakacja Bakalie.com
