Pigwa, a pigwowiec czym się różnią ?

Bakalie.com

Pigwa i pigwowiec to nie ta sama roślina

Znajoma Australijka, poczęstowana nalewką z pigwy bardzo w niej zasmakowała i zapytała, z jakich owoców została zrobiona. Powstał problem, gdyż nikt nie znał angielskiej nazwy owocu. Rozpoczęły się tłumaczenia „dookoła”. Taki niewielki kolczasty krzew, kwitnący pomarańczowo. Ma małe, cierpkie i twarde owoce, wyglądają jak malutkie jabłuszka. Żaden owoc nie przyszedł gościowi do głowy. Sięgnięto więc do słownika, okazało się, że angielska nazwa pigwy to quince. Ależ to nie jest mały krzew, zdziwiła się Australijka. To kwitnące na biało drzewo, które nie ma żadnych kolców, a owoce podobne są do gruszek. Okazało się, że popularny w Polsce pigwowiec, choć spokrewniony z pigwą wygląda zupełnie inaczej. Poznajmy zatem jedną i drugą roślinę.

Pigwa - roślina o długiej historii

Pigwę uznaje się za jedną z najstarszych, uprawianych przez człowieka roślin. Znana jest od ponad 4 tysięcy lat. Jej pochodzenie nie jest do końca ustalone. Prawdopodobnie wywodzi się z okolic Azji Mniejszej. Hodowano ją w Babilonie, a potem także w Grecji, Rzymie i na Bałkanach. O wiele później, w IX wieku, za czasów triumfalnych podbojów rzymskich, pigwa trafiła do Francji i innych państw Europy. W Anglii pojawiła się pod koniec XIV wieku, a do Ameryki i Australii zawędrowała wraz z kolonistami.
W starożytności owoc pigwy, poświęcony bogini Afrodycie, był symbolem miłości i płodności. Na przełomie VII i VI wieku p.n.e. słynny reformator ateński Solon wprowadził ponoć obowiązek zjadania jabłka Afrodyty przez młodą małżonkę przed nocą poślubną. W niektórych państwach na Bałkanach zwyczaj ten kultywowany jest do dziś.  
Pigwa pojawia się w wielu zapisach i opowieściach historycznych. W mitach greckich, jako jabłko niezgody, rzucone przez boginię Eris między Atenę, Herę i Afrodytę. W ostatniej z prac Heraklesa, którą zresztą wykonał za niego Atlas, złote jabłko, zerwane z ogrodu Hesperyd, najprawdopodobniej też było owocem pigwy. Znaleziono ją również na malowidłach, które przetrwały w Pompejach po wybuchu Wezuwiusza. Można o niej przeczytać w arabskich „Baśniach z tysiąca i jednej nocy”, gdzie opisano chłostanie pięknych panien rózgami pigwy.

Jak wygląda pigwa i jakie ma właściwości ?
Jest to nieduże, dorastające do wysokości 8 m drzewo, lub duży krzew należący do rodziny różowatych. Pokryta jest wełnistą kutyną i nie ma kolców. Białe lub bladoróżowe kwiaty rozwijają się w maju i mają wybitnie silny i piękny aromat. Żółte owoce kształtem zbliżone do gruszki lub jabłka, dojrzewają w październiku. Im później zbierane, tym są smaczniejsze i bardziej aromatyczne. Są kwaśne, a miąższ mają twardy, ciemniejący po przekrojeniu. W gnieździe nasiennym znajdują się, pokryte lepką substancją, fioletowo-brązowe nasiona. Wyróżnia się dwie odmiany jabłkową i gruszkową różnią się kształtem owoców i pokrojem drzewa. W zależności od odmiany owoce ważą od 20 dkg do nawet 2 kg.
W Polsce drzewka pigwy narażone są na przemarzanie. W ogrodach przydomowych trzeba znaleźć im ciepłe, osłonięte miejsce. Mają słaby system korzeniowy, który na zimę dobrze jest okryć. Są wrażliwe na niedobór wody i wymagają żyznej, lekko kwaśnej gleby.
Pigwa bogata jest w cukry proste, kwasy organiczne, liczne związki mineralne, garbniki, olejki eteryczne, więcej witaminy C niż ma cytryna i największą ze wszystkich owoców ilość pektyn. Jest dietetyczna, ponieważ w 100 gramach ma zaledwie 40 kalorii.

Zastosowanie
Już w starożytności znano i wykorzystywano wybitne właściwości zdrowotne i lecznicze pigwy. Do produkcji medykamentów służą zarówno owoce, jak i nasiona. Wyciśnięte z owoców soki działają chłodząco, kojąco, i rozmiękczająco i zalecane są w leczeniu chorób zapalnych gardła, migdałków i jamy ustnej,  Stosowane zewnętrznie  przyspieszają gojenie stanów zapalnych skóry, spojówek, hemoroidów, oparzeń i zajadów. Napar z nasion pigwy łagodzi dolegliwości żołądkowe.
Pigwa jest doskonałym surowcem w kosmetyce. Z jej soku robi się toniki, maseczki do twarzy, ciała i  włosów, dodaje do kremów, a nasiona wykorzystuje do tworzenia perfum.
Surowych owoców pigwy raczej się nie jada. Są spożywane głównie jako przetwory w formie dżemów, powideł konfitur i kompotów. Duszone są świetnym dodatkiem do mięs.
Stolarze robią z drewna pigwy meble, szkółkarze stosują młode sadzonki, jako podkładki do szczepienia karłowych odmian jabłoni i grusz. Wydobyty z otoczki nasion śluz znajduje zastosowanie do nadawania połysku tkaninom. Niepowtarzalny aromat wykorzystuje się do nadawania pomieszczeniom i wnętrzom szaf przyjemnego zapachu, który nie tylko raduje powonienie, ale także odstrasza mole. 

Pigwowiec- Charakterystyka i właściwości

Pochodzi z lasów Chin i prawdopodobnie Tybetu. W XVI wieku został wprowadzony do ogrodów przez Japończyków. Do Europy trafił dopiero w dziewiętnastym wieku.
Nazwa łacińska Chaenomeles pochodzi od greckich słów chainein co znaczy rozłupywać, dzielić, otwierać, oraz melon, po polsku jabłko i oznacza, że ma wielokomorowe gniazdo nasienne.
Podobnie jak pigwa, zaliczany jest do rodziny różowatych. Jest niewielkim, rozłożystym krzewem, osiągającym wysokość od jednego do dwóch metrów.  Dobrze znosi nasz klimat, bo jest odporny na mrozy, wytrzymuje susze i nie ma wysokich wymagań glebowych. Rozróżnia się trzy gatunki pigwowca: japoński, okazały i pośredni. Ten ostatni jest mieszańcem dwóch poprzednich. Wszystkie są uprawiane w Polsce, ale najpopularniejszym jest pigwowiec pośredni.
Na przełomie kwietnia i maja krzew zakwita tuż przed rozwinięciem liści lub równocześnie z nimi. Kwiaty są podobne do kwiatów jabłoni, w kolorach od białego, poprzez bladoróżowy, łososiowy, ciemnoróżowy, ceglasty do ciemnoczerwonego.
Owoce pigwowca, podobne do małych jabłuszek, dojrzewają w październiku.
Są żółte, czasem z rumieńcem, często nakrapiane, miąższ mają twardy i intensywnie pachnący. Zawierają dużo pektyn, kwasów organicznych głównie jabłkowego i cytrynowego, cukry, garbniki, polifenole, witaminy B1, B2 oraz i co bardzo istotne, ogromną ilość witaminy C. Dzięki temu ma wspaniałe wartości profilaktyczne i lecznicze.
Ważną, szczególnie w ogródkach miejskich, cechą jest nieabsorbowanie metali ciężkich przez roślinę. Możemy się zatem nie obawiać jedzenia pigwowca z nieznanych źródeł.

W ogrodzie w kuchni i w szafie

Pigwowce znajdują zastosowanie jako rośliny ozdobne, surowiec na przetwory domowe oraz do aromatyzowania powietrza w pomieszczeniach i szafach.
To piękne rośliny dekoracyjne. Wiosną zdobią je urokliwe kwiaty, jesienią złote owoce, a przez cały sezon lśniące, ciemnozielone liście. Sadzi się je pojedynczo, w grupach lub tworzy niskie żywopłoty. Świetnie prezentują się zarówno w ogrodach formalnych, jak i tych w wiejskim stylu. Nadają się również na skalniaki. Kwitnące gałązki często używane są do układania kompozycji kwiatowych w japońskim stylu.
Z pigwowca i z pigwy robi się podobne przetwory. Najlepiej stosować owoce zbierane po pierwszych przymrozkach. Bardzo duża zawartość witaminy C nadaje im kwaśny smak, który trzeba niwelować dość dużą ilością cukru. Soki, syropy, dżemy, galaretki i bardzo smaczne nalewki z pigwowca mają cudowne właściwości smakowe i niepowtarzalny aromat. Warto pamiętać, że gniazda nasienne mają gorzkawy smak i trzeba je usunąć przed przeróbką miąższu na przetwory.
Bardzo silny zapach pigwowca jest wykorzystywany do aromatyzowania pomieszczeń. Podobnie jak owoce pigwy także i pigwowca umieszczone w szafie nie tylko nadają przyjemną woń umieszczonym w niej ubraniom i pościeli, ale także odstraszają mole.

 

Przeczytaj również:

Profilaktyczne i lecznicze właściwości pigwy
Wyśmienite przetwory z pigwy i pigwowca

 

Autor: Bakalie.com