Historia, produkty i potrawy tradycyjnej kuchni pomorskiej

Bakalie.com

Tradycyjna kuchnia Pomorza to kulturowe dziedzictwo wielu narodów, które przez wieki zamieszkiwały te tereny. Jest bardzo dużo pysznych potraw, które do dziś możemy spotkać jedynie w tym regionie. Ryby, grzyby i ziemniaki, czyli podstawowe produkty pojawiają się w nieoczekiwanych kombinacjach, tworzących osobliwe i wspaniałe smaki. Jeśli będziecie na Pomorzu, koniecznie spróbujcie specjałów miejscowej kuchni.

Skąd się wzięła wielka różnorodność kuchni Pomorza?

Pomorze to istny tygiel kultur, języków i wyznań. Przez wieki przenikały się tam wpływy polskie, niemieckie, kaszubskie, szkockie, żydowskie, rosyjskie i wiele innych. Na przykład Mennonici, zwani inaczej Olędrami, którzy w XVI w. z powodu prześladowań religijnych przybyli z Holandii do Rzeczypospolitej i osiedli w Dolinie Dolnej Wisły.

Ta wielonarodowość znalazła odbicie w tradycji kulinarnej Pomorza, która charakteryzuje się różnorodnością smaków i aromatów, choć ubogie ziemie sprawiły, że jest to kuchnia prosta, oparta na niewielu produktach.Ta bardzo duża rozmaitość sprawiła, że aż 178 potraw znalazło się na Liście Produktów Tradycyjnych, dzięki czemu województwo pomorskie zajmuje czwarte miejsce w Polsce.

 

Składniki pomorskich potraw

W dawnych czasach na Pomorzu jadano to, co wyhodowano, zebrano z pól, lasów, złowiono w jeziorach, rzekach i na morzu. Bardzo duże znaczenie miała bliskość Bałtyku i wielu jezior, które dostarczały ryb. Węgorze, śledzie, szproty i dorsze, a także słodkowodne sandacze, szczupaki, liny i okonie wędzono, smażono, marynowano i gotowano.

Podstawą jadłospisu były jednak płody rolne — ziemniaki, brukiew, kapusta, cebula oraz zbierane w lesie grzyby, jagody, jeżyny, maliny i żurawiny. Uzupełnieniem były jajka i mleko, najczęściej kozie.

Mięso jadano głównie w niedziele oraz z okazji świąt i uroczystości rodzinnych. Po świniobiciu mięso peklowano, wędzono oraz robiono kiełbasy, pasztety i wątrobianki. U bogatych, pomorskich gospodarzy bywała też baranina i wołowina. Dużą rolę odgrywały także gęsi, które dominowały wśród hodowanego drobiu.

Na Pomorzu wyhodowano też własne rasy gęsi i owiec. Gęś pomorska i owca pomorska są dziś nieliczne i znajdują jedynie w stadach zachowawczych.

Dania kuchni pomorskiej

Nie sposób wymienić wszystkich potraw, ale spróbujemy przedstawić niektóre, najbardziej charakterystyczne. Odwiedzając ten region, warto spróbować tradycyjnych dań, których smaki są specyficzne i nie znajdziemy ich nigdzie, poza Pomorzem.

Z ziemniaków

  • żuchel — zapiekana babka ziemniaczana z boczkiem;
  • zagraj — zupa z ziemniaków, kartoflanka;
  • szadolce i kulanki — kluski z odciśniętej, osolonej masy z surowych ziemniaków, podawane z mlekiem lub śmietaną;
  • golce — kluski z ziemniaków i mąki okraszone smażoną cebulą lub skwarkami;
  • kiszka szwedzka – kiełbasa ziemniaczana, kiedyś robiona ze startych, surowych ziemniaków oraz kaszy jęczmiennej z dodatkiem cynamonu i majeranku. Obecnie część ziemniaków jest gotowana, kaszę jęczmienną zastępuje się manną oraz dodaje się wędzony boczek, cebulę i jajka;
  • ślepy śledź — to biedna potrawa, w której wbrew nazwie nie ma śledzi. Jest jedynie cebula, lekko podgotowana w zalewie octowej, podawana do ziemniaków w mundurkach;

Placki

  • Ruchanki – podawane na ciepło placki z ciasta chlebowego lub drożdżowego. Robione były najczęściej na zapusty, a nazwa wzięła się od tego, że ciasto musiało być wcześniej dobrze wyruchane, czyli wyrobione i wyrośnięte;
  • Rynczoki – placki z mąki gryczanej pieczone na fajerkach płyty kuchennej;
  • plince — placki ziemniaczane, podawane z cukrem;

Ryby

  • Hylyng opiekany z cebulą, czyli śledź po kaszubsku — smażony świeży śledź umieszczony wraz z duszoną cebulą w zalewie octowej;
  • Prażnica — jajecznica z wędzonym węgorzem;
  • Lin na kwaśno — duszona ryba z kiszoną kapustą i zaprawiana śmietaną. W ten sposób przyrządzano i inne ryby, takie jak dorsz czy belona;
  • Flądry gotowane w jednym garnku razem z ziemniakami;

Zupy

  • Brukwianka – zupa z brukwi żółtej na wędzonej gęsinie;
  • poryraja — niezbyt tłusta zupa z warzyw;
  • Zupa piwna — bardzo oryginalna, bo podawana z moczonym śledziem;
  • Polewka z kminku;
  • Klitundplumen – zupa śliwkowa z kluskami;

Gęsina

  • Wędzone udka gęsie;
  • Półgęsek — pierś gęsia z zachowaną skórą, peklowana i wędzona;
  • Leberka gęsia — niepieczony pasztet (smarowidło) z mięsa i podrobów gęsich.

Co dziś możemy zjeść na Pomorzu?

W restauracjach trafimy najczęściej na unowocześnione potrawy z tego regionu, takie jak tatar z bałtyckiego łososia szarego czy frytki ze szprotek. Kultowa ryba Bałtyku — węgorz, kiedyś jedzona na co dzień, dziś jest bardzo drogim rarytasem. Po latach zapomnienia powraca do menu osobliwy przysmak — tort ze szprotek.

„Naszyjnik Północy" - lokalna grupa pasjonatów zorganizowała i proponuje nam Szlak Kulinarny Pomorza". Tworzą go restauracje, serwujące potrawy z pomorskiej tradycji kulinarnej o rodowodzie potwierdzonym w źródłach, materiałach etnograficznych i historycznych. Warto poszukać informacji o restauracjach na tym szlaku, odwiedzić kilka z nich i spróbować smaków Pomorza.

 

Autor: Redakcja Bakalie.com